Super-kontrakt narxi qanday hisoblanadi

Super-kontrakt — bu oliy ta’lim muassasasiga qabul jarayonida kirish balli yetmay qolgan abituriyentlardan olinadigan qo‘shimcha to‘lov miqdori. Ko‘pchilik uchun bu mavzu chalkash bo‘lishi mumkin: qanday formula bo‘yicha hisoblanadi, kim qancha to‘lashi kerak va qayerga murojaat qilish lozim? Kursiv Uzbekistan ushbu mavzuni bosqichma-bosqich, misollar bilan tushuntiradi.

Super-kontrakt kimlarga va nima uchun kerak

Rasmiy nuqtai nazardan olib qarasak, super-kontraktning aniq summasini faqat siz hujjat topshirgan Oliy oʻquv yurtlari (OTM) qabul komissiyasi aytib bera oladi. Chunki OTM mustaqil ravishda narxlarni belgilaydi. Davlat esa faqat minimal miqdorlarni tasdiqlaydi.

Super-kontrakt summasi kunduzgi stipendiyasiz to‘lov-kontrakt summasidan hisoblanadi. Sirtqi va kechki ta’limda stipendiya bo‘lmagani uchun ularga super-kontrakt mezonlari aynan shu kontrakt summasi bilan ishlab chiqiladi.

Agar abituriyent kirish chizig‘iga yetmay qolgan bo‘lsa, OTMning belgilagan oddiy kontrakt summasi asos qilib olinadi va u ma’lum koeffitsiyent bilan ko‘paytiriladi. Natijada super-kontrakt miqdori kelib chiqadi.

Qaysi toifaga mansubsiz — toifa o‘zi nima

Davlat belgilagan minimal tartibda abituriyentlar uchta toifaga bo‘linadi va har biriga ko‘ra minimal koeffitsiyentlar mavjud:

1-toifa — kirish chizig‘iga 4 ballgacha yetmay qolganlar

Kiritilgan nuqtalar oralig‘iga qarab koeffitsiyent quyidagicha:

• 0–1,0 ball yetmasa — 1,5 barobar;
• 1,1–2,0 ball yetmasa — 2 barobar;
• 2,1–3,0 ball yetmasa — 2,5 barobar;
• 3,1–4,0 ball yetmasa — 3 barobar.

Bu diapazonlarda necha ball yetmay qolganiga qarab aniq koeffitsiyent olinadi. Masalan, agar kirish chizig‘iga 1,5 ball yetmay qolgan bo‘lsa, bu 1,1–2 oralig‘iga kiradi va 2 barobar ko‘paytma qo‘llanadi.

2-toifa — 4 balldan ortiq yetmay qolgan, lekin 56,7 dan ko‘p ball to‘plaganlar

Bu guruh uchun yo‘nalishga qarab belgilangan minimal ko‘paytmalar: 10, 15, 20 yoki 25 baravar (OTM yoki yo‘nalish bo‘yicha farq qiladi). Ya’ni OTM belgilangan minimal baravarga tegishli indeksni tanlaydi, davlat esa shu diapazonni belgilaydi.

3-toifa — 56,7 balldan kam to‘plaganlar

Agar abituriyent 56,7 dan kam ball to‘plagan bo‘lsa, u ham super-kontraktda o‘qishi mumkin, lekin minimal hisob-kitob bo‘yicha 2-toifaga berilgan summaning 2 baravarini to‘lashi kerak. Ya’ni u 2-toifadagilarga belgilangan minimal summaning ikki barobariga teng bo‘lishi lozim.

Bosqichma-bosqich hisoblash usuli

1-toifa (1,5 ball yetmay qolgan)

• Yo‘nalish: matematika.
• OTMning kunduzgi stipendiyasiz oddiy kontrakti (minimal): 7,4 mln so‘m.
• Sizga kirish chizig‘igacha 1,5 ball yetmay qoldi. Bu 1,1–2 diapazoniga kiradi, ya’ni 2 baravar.
• Hisob: 7,4 mln × 2 = 14,8 mln so‘m.

2-toifa (yo‘nalish uchun 15 barobar)

• Yo‘nalish: iqtisod.
• Oddiy kontrakt (minimal): 10,5 mln so‘m.
• 2-toifa va yo‘nalish uchun minimal koeffitsiyent — 15 barobar.
• Hisob: 10,5 mln × 15 = 157,5 mln so‘m.

3-toifa (56,7 dan kam ball to‘plagan)

• Yuqoridagi misol bo‘yicha 2-toifadagi minimal summa = 157,5 mln so‘m.
• 3-toifa talabgori kamida shu summaning 2 baravarini to‘lashi kerak: 157,5 mln × 2 = 315 mln so‘m.

Yuqoridagi misollar davlat tomonidan belgilangan minimal miqdorlarga asoslangan. OTMlar o‘zlarining haqiqiy kontrakt summalarini va koeffitsiyentlarni oshirishi mumkin — shuning uchun aniq raqamni faqat OTM qabul komissiyasida bilib olish mumkin.

Nega OTM o‘z narxini belgilaydi

OTMlarga kontraktlarni belgilashda erkinlik berilgan, chunki har bir oliy ta’lim muassasasi o‘z xarajatlari, brendi va o‘qitish sifati bo‘yicha baholaydi. Davlat faqat minimal talablarni belgilaydi.

Super-kontraktlar orqali OTMlar qo‘shimcha mablag‘ oladi — bu ularning moddiy-texnik bazasini mustahkamlashga yordam beradi.

Abituriyent va oilalar uchun tavsiyalar

1. Har bir universitetda oddiy kontrakt va super-kontrakt bo‘yicha minimal va real summalar farq qilishi mumkin. Qabul komissiyasiga yozma so‘rov yuboring yoki rasmiy saytni tekshiring.
2. OTMning oddiy kontrakt summasini (oxirgi yilda belgilangan) toping va balingizga mos koeffitsiyentni qo‘llang. Yuqoridagi misollarni asos qilib oling.
3. Super-kontrakt miqdori ko‘pincha bir martalik katta summa bo‘ladi — to‘lov jadvali, bozorda kredit imkoniyatlari yoki oilaviy budjetni rejalashtirish zarur.
4. OTM qanday hollarda pulni qaytarishi yoki shartnoma shartlarini o‘zgartirishi mumkinligini yozma ravishda oling.
5. Agar mablag‘ masalasi dolzarb bo‘lsa, OTMning moliyaviy bo‘limi, talabalarga xizmat ko‘rsatish bo‘limi yoki mahalliy ta’lim maslahatchilari bilan maslahatlashing.

Tez-tez so‘raladigan savollar (FAQ)

Savol: Super-kontraktni hisoblash uchun qaysi kontrakt summasi olinadi?
Javob: Kunduzgi stipendiyasiz to‘lov-kontrakt summasi.

Savol: OTM o‘z ixtiyorida ko‘proq miqdor belgilasa, nima qilish mumkin?
Javob: OTM bilan muzokara, moliyaviy yordam so‘rash yoki boshqa OTMlarga hujjat topshirish, davlat grantlari va stipendiya imkoniyatlarini tekshirish kerak.

Savol: Super-kontraktni to‘lashni qanday rejalashtirish kerak?
Javob: To‘lov jadvali, oylik kredit yoki oilaviy budjetni rejalashtirish lozim. Ba’zi OTMlar bo‘lib-bo‘lib to‘lash imkonini beradi. Bu haqda qabul komissiyasidan ma’lumot oling.

Savol: Aniq miqdorni qayerdan aniqlash mumkin?
Javob: Faqat OTM qabul komissiyasidan — ular sizning ballingiz va yo‘nalishga mos aniq super-kontrakt summasini aytadi.

Avvalroq Kursiv Uzbekistan bakalavriat uchun mandat natijalari e’lon qilingani haqida yozgandi.