Ayasofya ochilishi, Piter Pen va Timoti Shalame — kun tarixi

Bugungi sana insoniyat tamadduni uchun muhim bo‘lgan me’moriy yodgorliklar, global iqtisodiy kelishuvlar hamda ilm-fan yutuqlari bilan tarixda qolgan. Shuningdek, bu kun jahon kinematografiyasining yorqin yulduzlari dunyoga kelgani bilan ham ahamiyatlidir. Kursiv Uzbekistan kunning eng muhim voqealari xronologik tartibda taqdim etadi.

537-yili Konstantinopolda (hozirgi Istanbul) imperator Yustinian I tashabbusi bilan bunyod etilgan Ayasofya ibodatxonasi (Hagia Sophia) tantanali ravishda ochildi. Me’morlar Antimios va Isidor tomonidan loyihalashtirilgan ushbu inshoot deyarli ming yil davomida dunyodagi eng katta xristian ibodatxonasi bo‘lib kelgan va bugungi kunda Turkiyaning eng mashhur masjidi hamda madaniy merosi sifatida faoliyat yuritmoqda.

Fransiyada 1822-yili zamonaviy mikrobiologiya va immunologiya fanlari asoschisi Lui Paster dunyoga keldi. U nafaqat oziq-ovqatni zararsizlantirishning «pasterizatsiya» usulini ixtiro qildi, balki quturish va kuydirgiga qarshi ilk vaksinalarni yaratib, tibbiyotda inqilob yasadi; uning xizmatlari sharafiga 1888-yilda Parijda mashhur Paster instituti tashkil etilgan.

1904-yilda Londondagi «Gersog York» teatrida shotland yozuvchisi Jeyms Barrining «Piter Pen» ertak-pyesasi ilk bor sahna yuzini ko‘rdi. Vendi, Kapitan Huk va Tinker Bell kabi qahramonlar ishtirokidagi, hech qachon ulg‘aymaydigan bola haqidagi ushbu asar keyinchalik Disney studiyasi va Gollivud filmlari orqali global pop-madaniyatning ajralmas qismiga aylandi.

1945-yili Bretton-Vuds konferensiyasi natijalariga ko‘ra, 29 ta davlat tomonidan imzolangan bitim rasman kuchga kirib, Xalqaro valyuta jamg‘armasi (IMF) va Jahon banki o‘z faoliyatini boshladi. Vashingtonda qarorgohi joylashgan ushbu global tuzilmalar urushdan keyingi iqtisodiyotni tiklash va dunyo bo‘ylab moliyaviy barqarorlikni saqlash maqsadida tashkil etilgan.

Hindistonning Indaur shahrida 1965-yili Bollivudning eng kassabop va ta’sirli aktyorlaridan biri Salmon Xon tug‘ildi. U 30 yillik faoliyati davomida 100 dan ortiq filmlarda suratga tushdi, shuningdek, «Being Human» xayriya fondi orqali Hindistondagi ijtimoiy himoyaga muhtoj aholiga ta’lim va tibbiy yordam ko‘rsatib kelishi bilan ham mashhurdir.

1995-yili AQShda zamonaviy Gollivudning eng iste’dodli aktyorlaridan biri Timoti Shalame dunyoga keldi. «Meni o‘z isming bilan chaqir» filmidagi roli uchun 80 yil ichidagi eng yosh «Oskar» nomzodiga aylangan aktyor, keyinchalik «Duna» va «Vonka» kabi yirik loyihalar orqali jahon kinosining eng talabgir yulduziga aylandi.

Olimlar 2004-yilda Yer atmosferasiga Somon yo‘li galaktikasidagi SGR 1806-20 neytron yulduzidan (magnetar) tarqalgan ulkan gamma-nurlanish yetib kelganini qayd etishdi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, ushbu kosmik jism sekundning o‘ndan bir ulushida Quyosh 150 ming yil davomida chiqaradigan energiyadan ko‘proq quvvat ajratib, koinot tarixidagi eng kuchli portlashlardan birini hosil qilgan.

Avvalroq Kursiv Uzbekistan 26-dekabr sanasida sodir bo‘lgan muhim hodisalar haqida xabar bergan edi.