Qanday qilib yangi infratuzilma sohaning rivojlanishiga turtki bo’ldi
2022-yilda O’zbekiston Respublikasi statistika agentligi ma’lumotlariga ko’ra, O’zbekistonga 5,2 milliondan ortiq sayyoh tashrif buyurgan. Respublika pandemiyadan oldingi ko’rsatkichlarga hali yetib olmagan bo‘lsada, ammo bu yil 2019 yilgi tur mavsumi natijalarini orta qoldirib, 7 million mehmonni jalb qilmoqchi edi. Ushbu natijalarga erishish uchun O’zbekiston Respublikasi hukumati yaqin va uzoq xorijda «O’zbekiston» sayyohlik brendini targ’ib qilish bo’yicha faol ish olib bormoqda. Respublika sayyohlarni qanday jalb qilmoqchi ekanligi va mamlakat haqida qanday stereotiplar bilan kurashish kerakligi haqida «Milliy PR-markaz» DUK direktori Dilfuza Samandarova «Kursiv» ga bergan intervyusida ma’lum qildi.
– Dilfuza, bugungi kunda O’zbekiston uchun turizm nima?
– 2017 yildan buyon O’zbekistonda turizm iqtisodiyotning strategik turi sifatida tan olingan. Bugungi kunda bu respublika rahbariyati alohida e’tibor qaratayotgan mamlakatning iqtisodiy salohiyatini rivojlantirishning omillaridan biri hisoblanmoqda. 2019 yilda O’zbekiston Respublikasining yaqin tarixidagi eng yuqori ko’rsatkichlarga erishdik — O’zbekistonga 6,7 million sayyoh tashrif buyurdi. 2020 yilgi maqsadlar juda katta edi, biz 10 milliongacha odam tashrifini kutgan edik, ammo pandemiya tufayli rejalarga tuzatishlar kirilishi lozim. Bugungi kunda vaziyat o’zgarib bormoqda va biz pandemiyadan oldingi ko’rsatkichlarga asta-sekin erishmoqdamiz.
– Pandemiyadan keyin O’zbekistonda turizm qanday rivojlanmoqda?
Koronavirus oqibatida chegaralar yopilgach, bu uzoq davom etishi ayon bo‘ldi va hukumat e’tiborni turistik infrostrukturani yaxshilashga qaratdi.
Poytaxtda va viloyatlarda mehmonxonalar qurildi, chekka hududlarga asfalt yotqizildi hamda yangi turistik yo‘nalishlar yaratildi.
Pandemiya boshida sayyohlar oqimini hali uzoq kutishimizni anglab yetdik. Shu sababli Prezident ichki turizmni rivojlantirish vazifasini qo‘ydi. Sayohatlarni qo‘llab – quvvatlash maqsadida cash back dasturi ham yo‘lga qo‘yildi. Hozirda ichki turistlar 15% avia hamda temir yo‘l chiptalaridan, 20 % mehmonxona xarajatlari hamda 50 % muzey chiptalaridan cashback olish imkoniyatiga ega. Amalga oshirilayotgan chora – tadbirlar tufayli ichki turizm ko‘rsatkichlari 2019 – yildagidan uch baravarga oshdi.
Infrotuzilmalarga qilingan investitsiyalar chet ellik sayyohlarning qolish muddatiga ham ta’sir qildi: ikki, uch kun o‘rniga hozirda to’rt besh kunni tashkil eta boshladi. Bundan tashqari chora tadbirlar ularning qiladigan harajatlariga ham o’z ta’sirini o‘tkazdi, ayni paytda xorijliklar 130$ o’rniga 305$ miqdorida pul sarflashmoqda. Buni narxlar o‘sgani oqibatida emas balki poytaxt hamda viloyatlarda turistik mahsulotlarning turi ko‘paygani bilan izohlash mumkin. Umuman olganda, mamlakatda turizmni rivojlantirishning yaxshi tendensiyasini ko‘rishimiz mumkin, buni xalqaro baholar ham tasdiqlaydi. UNWTO (Jahon turizm tashkiloti) tasnifiga ko’ra, O’zbekiston hamon jadal rivojlanayotgan turizm mamlakati hisoblanadi.
Targ‘ibotning uch doirasi
– Bugungi kunda qaysi mamlakatlarda O’zbekiston sayyohlik brendi targ’ib qilinmoqda?
– Biz turistik O’zbekistonni turli mamlakatlar va barcha qit’alarda targ’ib qilishga harakat qilmoqdamiz. Mamlakatimiz haqida ma’lumot beradigan PR kampaniyalari uchta yo’nalishda o’tkaziladi. Birinchi doira Sobiq ittifoq hududidagi mamlakatlardir. Biz ushbu davlatlarga uchta sababga ko’ra alohida e’tibor qaratmoqdamiz: O’zbekistonga parvoz vaqti besh soatdan oshmaydi, oshxonaning yaqinligi va eng muhimi — til to’sig’i deyarli yo’qligi.
Keyingi o’rinda yaqin Sharq mamlakatlari — Saudiya Arabistoni, BAA, Bahrayn va boshqalar.
Va nihoyat, uchinchi guruh Markaziy Osiyo respublikalaridan, shuningdek Osiyo va Yevropa mamlakatlaridan eng yaqin qo’shnilarimizdir.
– 2022 yilda dunyodagi murakkab geosiyosiy vaziyat Rossiyalik sayyohlarning tanloviga ham ta’sir ko‘rsatdi. O‘zbekiston Rossiya federatsiyasidan mehmonlarni qanday jalb qildi?
– Ha, o’tgan yili biz axborot kompaniyamizni keskin qayta tiklashimiz va uni hozirgi voqelikka moslashtirishimiz kerak edi, chunki rus sayyohlarining katta qismi yangi sayohatlar va yo’nalishlarni qidirayotgan edi. Natijada, biz byudjetni aynan rus auditoriyasi uchun qayta ko’rib chiqdik — biz maxsus o’quv qo’llanmalarini, mehmonxonalar bo’yicha gaydlarni ishlab chiqdik, raqamli reklama qilishni faollashtirdik.
Turizm bozori ishtirokchilarining o’zlari ham ushbu voqelikka moslashdilar. Ko’plab sayyohlik agentliklari O’zbekistonda bank kartasini ochish va foydali vaqt o’tkazish taklifi bilan sayohatlar uyushtirdi.
Ammo bu yerda biz Gruziya, Ozarbayjon va Armanistonda kuchli raqobatga duch keldik. Aynan O’zbekiston rossiyalik sayyohlar tez-tez boradigan 1-mamlakatga aylandi.
Stereotiplardan qoching
– Mamlakatning sayyohlik brendini qanday targ’ib qilish kerak?
– Biz barcha PR sohalarida ishlaymiz. Xalqaro ko’rgazmalarda faol ishtirok etamiz. Masalan, yaqinda Isroilda forum yakunlandi, u yerda bizning milliy stendimiz namoyish etildi. Shuningdek, biz horijda O’zbekiston kunlarini tashkil qilamiz, u yerda biz mamlakatning sayyohlik imkoniyatlarini haqida gapirib beramiz va namoyish etamiz, madaniyatimiz va oshxonamiz bilan tanishtiramiz. Tarqatma materiallarni nashr qilamiz va ularni turli mamlakatlardagi o’zbek elchixonalarini materiallarni mahalliy tilga majburiy tarjima shartlari bilan ta’minlaymiz. Raqamli ravishda biz ijtimoiy tarmoqlar orqali axborot kampaniyalarini faol ravishda olib boramiz, taniqli bloggerlar va inflyuenserlar bilan hamkorlik qilamiz. CNN va boshqa ommaviy axborot vositalari global ommaviy axborot vositalari bilan ham ish olib boramiz.
-O‘zbekiston haqida stereotiplar bormi? Qanday qilib eskirgan tushunchalar bilan kurashasiz?
-Ko’pchilik O’zbekistonga tarixiy joylarni, sahroni, Sharq bozorini ko’rish uchun keladi. Bularning barchasi, albatta, bizda mo’l-ko’l. Ammo bir kishi Toshkentga kelib, mutlaqo zamonaviy shaharni, qiziqarli arxitekturani, zamonaviy restoranlarni ko’rganda, uning taasurotlari umuman o‘zgarib ketadi. Ko’pgina sayyohlar bizning tog’larimiz va hatto tog ‘ – chang’i kurortlarimiz borligini bilishmaydi. Bularning barchasi sayyohlik infratuzilmasining uzoq vaqt yetishmaganligining natijasidir. Shuning uchun yangi sayohat yo’nalishlarimiz haqida chet el auditoriyasiga faol ravishda translyatsiya qilmoqdamiz. Va bugungi kunda horijlik sayyohlar O‘zbekistonga nafaqat Samarqand yoki Buxoroni ko’rish uchun, balki ekstremal dam olish, ekoturizm yoki sanatoriylarimizda sog’lig’ini yaxshilash uchun ham tashrif buyurishmoqda.
Arzon, mazali va mehmondo’st
– 2022 yilda O’zbekiston xalqaro formatdagi yirik tadbirlarni o’tkazish markaziga aylandi. Respublika bunga pul tikishda davom etadimi?
-O’zbekistonda biznes yoki MICE turizmini faol rivojlantirishda davlatga yirik xalqaro maydonchalarni tashkil etish va jalb etishda faol ishtirok etishida hukumat katta rol o’ynamoqda. Shu tufayli O’zbekistonda biznes turizmi uchun infratuzilma rivojlanmoqda.
O’tgan yili Samarqandda yangi aeroport, Silk Road majmuasi va boshqa sayyohlik infratuzilmasi obyektlari barpo etilgan bir qator yirik xalqaro tadbirlar bo’lib o’tdi. Bu yil Samarqand UNWTO qarori bilan Misr va Portugaliya shaharlarini quvib o’tib, dunyoning sayyohlik poytaxti deb tan olindi. Sentyabr oyida butun dunyo bo’ylab 200 ta sayyohlik vazirlari Samarqandga eng yirik forumda ishtirok etish uchun kelishadi, ular bizning infratuzilmamizni va mehmonlarimizga taqdim etishga tayyor bo’lgan imkoniyatlarimizni bevosita ko’rish imkoniga ega bo‘lishadi.
MICE turizmi uchun infratuzilma rivojlanmoqda va bugungi kunda Toshkentda an’anaviy ravishda tashkil etilgan ko’plab maydonchalar nafaqat Samarqandga, balki O’zbekistonning boshqa shaharlariga ham ko’chib o’tmoqda.
– O’zbekistonda biznes-forumlardan tashqari mehmonlarni jalb qiladigan ko’plab boshqa tadbirlar ham o’tkazilmoqda.
– Ha, har yili respublika bo’ylab o’tkaziladigan tadbirlar taqvimi tasdiqlanadi. Har bir mintaqaning o’ziga xos bayrami yoki yirik festivali bor, unga nafaqat boshqa viloyatlardan, balki chet ellik ishtirokchilar ham tashrif buyurishadi. Ko’pgina tadbirlar davlat hisobidan o’tkaziladi, ammo asta-sekin biz ularni tashkil etish va amalga oshirishni xususiy sektorga topshiramiz.
Masalan, bu yil an’anaviy Toshkent xalqaro sayyohlik yarmarkasi davlat tomonidan moliyalashtirishsiz o’tkazildi. Va bu eng katta yarmarka bo’ldi-unda 2019 yilgi rekord ko’rsatkichdan bir yarim baravar ko’p ishtirokchilar va tashrif buyuruvchilar qatnashdi. Yarmarkaning o’zi nafaqat O’zbekiston biznesi bilan ishlash, balki boshqa mamlakatlar vakillari bilan muloqot qilish uchun ham biznes maydonchasi maqomiga ega bo’ldi. Va bugun bizda bu yilgi yarmarka uchun juda ko’p arizalar bor, chet eldan kelganlar soni esa ko’paydi.
Biz mamlakatimizda tadbirlar o’tkazishdan manfaatdor bo’lgan xorijiy kompaniyalar uchun ochiqmiz. Bu nafaqat biz uchun, balki biznes uchun ham foydalidir, chunki O’zbekistonda tadbirlar uchun eng arzon joylar mavjud. Masalan, 1 kv. M «O’zekspomarkaz» dagi sayyohlik yarmarkamizda 270 dollar, Qozog’istonda — 320 dollar, Berlinda — 400 dollar turadi. Buning sababi infratuzilma. Bizda mehmonxonalar xorijdagichalik ommalashmagan, «O’zekspomarkaz» yangi ishtirokchilar va tadbirlarga sodiqdir. Bularning barchasi tadbirli turizmini rivojlantirish uchun yaxshi imkoniyatdir. Bizning eshigimiz yirik tashkilotchilar O’zbekistonni yangi to‘xtash manzili sifatida tanlashlariga doim ochiq. Chunki O‘zbekiston – arzon, mazali hamda mehmondo’stdir.
