O‘zbekistonda binolarning seysmik xavfsizligi qanday ta’minlanmoqda
Ikki yil ichida bir qancha qonunlar qabul qilindi
O‘zbekiston aholisi 21 mart kuni 4-6 balli zilzilani his qildi. 6,5 magnitudali zilzila epimarkazi Afg‘onistonning Pokiston va Tojikiston bilan chegarasi yaqinida joylashgan. TASS xabariga ko‘ra, Pokiston va Afg‘onistondagi tabiiy ofat oqibatida 11 kishi halok bo‘lgan.
Yaqinda Suriya va Turkiyada ro‘y bergan zilzila fonida o‘zbekistonliklarda yangi binolarning zilzilalarga qanchalik chidamliligi borasida savollar paydo bo‘ldi. Fevral oyi boshida bo‘lib o‘tgan brifingda Qurilish va uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi matbuot kotibi Saidnosir Usmonov jamoatchilikni barcha loyihalar ko‘rib chiqilayotganiga ishontirdi.
Usmonovning taʼkidlashicha, qonunbuzarliklar tufayli 11 mingdan ortiq obyekt qurilishi rad etilgan.
O‘tgan yilning may oyida Prezident Shavkat Mirziyoyev ko‘p xonadonli turar-joy binolarini yillar bo‘yicha inventarizatsiya qilish to‘g‘risidagi qarorni imzolagan edi. Tashabbus 2022 yil oktabr oyining boshidan ishga tushirilishi kerak edi.
Tekshiruvlar natijalariga ko‘ra, davlat organlariga avariyadagi uy-joylar o‘rniga bosqichma-bosqich yangi uylar qurish bo‘yicha takliflar kiritish zarur.
Fanlar akademiyasiga 2025 yilgacha Andijon, Toshkent, Guliston, Nurafshon, Namangan va boshqa shaharlarni seysmik mikrorayonlashtirishning raqamli xaritalarini ishlab chiqish topshirildi.
Ketma-ket qurilishi rejalashtirilgan inshoot va binolarning seysmik chidamliligini oshirish uchun joriy yilda vibrodinamik qurilmalar va boshqa asboblar yordamida muntazam sinovlar boshlanadi. Tashabbus mamlakatning seysmik faol hududlarida ishlaydi.
Eslatib o‘tamiz, 2020-yilda Jamg‘arma seysmologiya sohasini qo‘llab-quvvatlash, inshootlarning seysmik chidamliligi va seysmik xavfsizlikni ta’minlash maqsadida tashkil etilgan edi. Tashkilotga ajratilgan mablag‘lar laboratoriyalar, grantlar, ilmiy izlanishlar, yosh mutaxassislarga ko‘maklashish va boshqa tashabbuslarga yo‘naltiriladi.
2021 yilda O‘zbekistonda seysmik faollikni ta’minlash to‘g‘risidagi qonun qabul qilindi. Fanlar akademiyasi davlat idoralari bilan birgalikda zilzilalar xavfini baholash, Favqulodda vaziyatlar vazirligi esa kuchli zilzilalar sodir bo‘lishini bashorat qilish uchun mas’ul etib tayinlandi.
Hujjat bilan seysmik xavfsizlikni taʼminlash boʻyicha obʼyektlar tasnifi ham tasdiqlandi. Ular to’rt toifaga bo’lingan. Birinchisi – past, ikkinchisi – o’rtacha, uchinchisi – yuqori koeffitsientga ega, to’rtinchisi – juda yuqori xavf omiliga ega bo’lgan binolar va inshootlar.
Bundan tashqari, qonun bilan seysmik faol zonalardagi ikkinchi toifadan to‘rtinchi toifadagi binolarni har besh yilda bir marta, uchinchi toifadan to‘rtinchi darajagacha bo‘lgan inshootlarni esa har o‘n yilda bir marta instrumental tekshirishni o‘tkazish joriy etildi.
