Xitoy Xalq Respublikasi (XXR) raisi Si Szinpin 15-iyun, bugun 70 yilligini nishonlamoqda. «Kursiv» siyosatchining asosiy martaba bosqichlarini esladi.
Bolalik to‘kin sochinlikda, yoshlik – mahrumlikda
Si Szinpin yuqori martabali partiya funktsioni Si Zhongxun oilasiga tug‘ilgan, shuning uchun mamlakatning bo‘lajak rahbarining bolaligi mo‘l-ko‘llikda o‘tgan. Biroq, Xitoyda bo‘lib o‘tgan «madaniy inqilob» bu hayotni tugatdi: Si Zhongxun fitna ayblovi bilan hibsga olindi, uning o‘g‘li kambag‘al Shensi provinsiyasiga «qayta tarbiyalash» uchun yuborildi. Si Szinpin u yerda bir necha yil jismoniy mehnat bilan shug‘ullangan.
1970-yillarda Pekinga qaytish imkoniyatini qo‘lga kiritgandan keyin, u Tsinghua Metropolitan universitetiga kimyo va texnologiya fakultetiga o‘qishga kirdi. Oldin Si Szinpin Xitoy kommunistik yoshlar Ittifoqining bir qismiga aylangan edi.
Ishning boshlanishi: Xitoy provinsiyalarida ishlash
XXR raisi bo‘lishdan oldin Si Szinpin 30 yil davomida turli lavozimlarda ishlagan. Uning siyosiy faoliyati 1982-yilda Xitoyning o‘sha paytdagi mudofaa vaziri Geng Biaoning kotibi lavozimidan boshlangan. Shundan so‘ng Si viloyat ma’muriyatlarida ishlay boshladi: avval Xebeyda, keyin Fujianda. U 2000-yilda oxirgi viloyatning gubernatori bo‘ldi.
2002-yilda Xitoy Kommunistik partiyasi Markaziy qo‘mitasi tarkibiga kirdi. U yerda avval qo‘mita kotibining o‘rinbosari, keyin esa kotibning o‘zi bo‘lib ishlagan. Besh yildan so‘ng Si Szinpin Shanxayda partiya shahar qo‘mitasiga boshchilik qildi.
Davlat rahbari
2008-yilning bahorida Si Xitoy xalq Respublikasi raisining o‘rinbosari etib saylandi. U besh yildan so‘ng davlat rahbari lavozimini egalladi.
Hozirgi vaqtda Si Szinpin mamlakat rahbari lavozimiga ikki marta, oxirgi marta 2023-yil mart oyida qayta saylandi. U Xitoy tarixida uchinchi besh yillik muddatga tasdiqlangan birinchi rais bo‘ldi.
Asosiy g‘oyalar
Si Szinpinning asosiy konsepsiyasi «yangi davrda Xitoy xususiyatlariga ega sotsializmni qurish» deb nomlanadi. 2017-yilda u partiya ustaviga kiritildi.
Konsepsiya 10 ta nazariy va 14 ta amaliy tamoyillarni o‘z ichiga oladi. Ular orasida: «mehnatning barcha shakllarida kommunistik partiyaning yetakchiligini», «xalqqa yo‘naltirilgan yondashuvni» va sotsializmning asosiy qadriyatlarini mustahkamlash.
Konsepsiyani amalga oshirish doirasida Xitoy hukumati korrupsiyaga qarshi bir qator kampaniyalar va armiyani isloh qildi, iqtisodiy tashabbuslarni amalga oshirdi.
Si davlat siyosatining maqsadi sifatida Xitoyning 2049-yilga kelib rivojlangan mamlakatlar qatoriga kirishini e’lon qildi. 2021-yilda XXR raisi davlat mutlaq qashshoqlikka qarshi kurashda g‘alaba qozonganini va «o‘rtacha tirikchilik» jamiyatini qurganini aytdi.
Xitoy va Markaziy Osiyo
2013-yilda Si Szinpin Xitoy, Markaziy Osiyo mamlakatlari va Evropa o‘rtasida transport va savdo yo‘lagi tashkil etilganligini e’lon qildi.
O‘n yil o‘tgach, 2023-yil may oyida Xitoyning Sian shahrida “Markaziy Osiyo — Xitoy» sammiti bo‘lib o‘tdi. Tadbirda Xitoy, O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston rahbarlari «rangli inqiloblar»ga qarshi kurash, yangi loyihalar ishga tushirilishi va tovar ayirboshlashni ko’paytirish istiqbollari haqida so‘z yuritdilar. «Kursiv» bu voqea haqida yozgan edi.
