O‘zbekiston Respublikasi banklari besh yil ichida bir-biri bilan ko‘proq raqobatlasha boshladi
IMRI ekspertlari so‘nggi besh yil ichida O‘zbekiston bank sektoridagi raqobat darajasi sezilarli darajada oshganini aniqladi.
Konsentratsiya koeffitsienti indeksini (CR) va Gerfindal-Xirshman indeksini (HHI) hisoblashda O’zbekiston Respublikasidagi barcha tijorat banklarining asosiy ko’rsatkichlaridan foydalanildi.
2023-yil 1-may holatiga ko‘ra, ko‘rsatkichlar aktivlar bo‘yicha hisoblangan HHI indeksi 2018-yil 1-yanvardagi ma’lumotlarga nisbatan 593 birlikka kamaygan, keyin ko‘rsatkichlar 1520 birlikni tashkil qilgan.
Banklar o‘rtasida raqobat sezilarli darajada oshdi, O‘zbekistonda bank tizimi o‘rtacha konsentratsiyadan raqobatbardosh bozor tamoyillariga o‘tdi.
2018-yil boshida bank tizimidagi jami aktivlarning 59,8 foizi davlat ulushiga ega bo‘lgan yetakchi uch bankka to‘g‘ri keldi. Xususan, Milliy bank, «O‘zsanoatqurilishbank» va «Asaka» bank.
2023-yil 1-may holatiga ko‘ra, bu ko‘rsatkich 40,9 foizga kamaydi. Bu O‘zbekistonda tijorat banklari sonining ko‘payishi bilan bog‘liq.
Pul bozorini qoplashda ham ijobiy o‘sish kuzatilmoqda.
Xuddi shu davrda kreditlar bo‘yicha HHI indeksi 1548 dan 1031 gacha pasaydi. Ko‘rsatilgan uchta yirik bankning ulushi 60,9% dan 42,3% gacha kamaydi. Shu bilan birga, boshqa banklar ulushining ortishi kuzatilmoqda.
2023-yil 1-may holatiga ko‘ra, bu ko‘rsatkich 40,9 foizga qolmaydi. Bu O’zbekistonda tijorat banklari sonining ko’rinishi bilan bog’liq.
Ijobiy o‘sish pul bozorini qamrab olishi ham kuzatilmoqda.
Xuddi shu davrda kreditlar bo‘yicha HHI indeksi 1548 dan 1031 gacha kamaydi. Ushbu uchta eng yirik banklarning ulushi 60,9 foizdan 42,3 foizga kamaydi. Shu bilan birga, boshqa banklar ulushining o‘sishi kuzatilmoqda.
Tijorat banklariga ajratilgan kredit tushumlari hajmi so‘nggi besh yil ichida uch barobardan ziyod oshib, 413,4 trln so’mni tashkil etdi.
Va jismoniy shaxslarga berilgan kreditlar hajmi 7,5 baravar oshdi.
Depozitlarga to‘xtaladigan bo‘lsak, CR indeksiga ko‘ra, 2018-yil 1-may holatiga beshta bank mamlakat banklaridagi jami omonatlarning 51,8 foiziga ega bo‘lgan bo‘lsa, 2023-yil 1-may holatiga ko‘ra bu ko‘rsatkich 40,5 foizgacha kamaygan.
Mutaxassislar buni O‘zbekistonda tijorat banklari soni ortgani bilan bog‘lashmoqda.
2023-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasi bank tizimi aktivlari hajmi ham uch baravar o‘sdi va 566,3 trillion so‘mga yetdi.
