Fitch Ratings O‘zbekistondagi davlat ulushiga ega bo‘lgan noinstitutsional banklarning reytinglarini rasmiylar tomonidan qo‘llab-quvvatlanish darajasiga qarab qayta ko‘rib chiqishi mumkin.
O‘zbekiston davlat banklarining uzoq muddatli kredit reytinglari tarixan O‘zbekiston hukumati tomonidan qo‘llab-quvvatlangan va shuning uchun suveren reytingga tenglashtirilgan – («BB-»/«Barqaror»).
2018-yildan beri rasmiylar Fitch reytingi boʻyicha banklarga birinchi darajali kapital kiritish uchun 32 trillion soʻmdan (taxminan 3,3 milliard dollar) koʻproq mablagʻ ajratdi, bu 2022-yilda Oʻzbekiston YaIMning qariyb 4 foiziga teng, deb hisoblaydi Fitch. Banklar, shuningdek, depozitlar va uzoq muddatli kreditlar ko’rinishida 2-darajali subordinatsiya qilingan qarzlar va arzon davlat mablag’larini oldilar.
Biroq, 2020-yildan boshlab, hukumat xususiylashtirish dasturini tasdiqlaganidan so‘ng, kapital kiritish asosan strategik jihatdan davlatga tegishli bo‘lgan institutsional banklarga yo‘naltirildi. Gap Agrobank, Xalq banki va Mikrokreditbank haqida ketmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi hukumati tarkibiga Tashqi iqtisodiy aloqalar milliy banki ham institutsional banklar kiradi. Biroq, so’nggi uch yil ichida u kapitalni kiritishni talab qilmadi.
Strategik bo’lmagan moliya institutlari faqat alohida hollarda qayta kapitallashtirildi. Bu, asosan, kapitalning etarlilik koeffitsientlari minimal standart qiymatlarga juda yaqin tanlanganida sodir bo’ldi.
Agentlik maʼlumotlariga koʻra, Oʻzbekiston banklarini davlat ulushi bilan xususiylashtirish rasmiylar kutganidan ham koʻproq vaqt talab qilishi mumkin. Shunday ekan, hukumat bu banklar davlat mulki bo‘lib qolguncha ularni qo‘llab-quvvatlashda davom etadi.
Shunga qaramay, Fitch Ratings davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash yanada maqsadli bo’lganligidan kelib chiqadi. Rasmiylar, asosan, iqtisodiy rivojlanish dasturlarini moliyalashtirishda ularning agenti bo’lgan muassasalarga yordam beradi.
«Banklarning institutsional roli, ularning tizimli ahamiyati va kapitalga bo‘lgan ehtiyoj kontekstida davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanish tarixi ularning qo‘llab-quvvatlashga asoslangan reytinglarini farqlashda kalit bo‘ladi. Biz kelgusi 12-24 oy ichida davlat tomonidan qo’llab-quvvatlanish tarixini baholashda davom etamiz. Agar noinstitutsional banklarni kapital qo‘llab-quvvatlashda kechikishlar mavjudligi aniq bo‘lsa, biz yirik siyosiy institutlar va kichikroq siyosiy bo‘lmagan davlat kreditorlari reytingini farqlashni boshlashimiz mumkin», — deyiladi agentlik bayonotida.
Kelajakda bu ayrim banklarning reytingini pasaytirishga olib kelishi mumkin. Davlat tomonidan strategik deb hisoblanmagan moliya institutlari asosan xavf ostida bo’ladi.
