Ekspert prezidentning muammoli kreditlar bo‘yicha tashabbusini yuqori baholadi

O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev 18-avgust kuni tadbirkorlar oldida so‘zlagan nutqida bir qator tashabbuslarni ilgari surdi. Ulardan biri muammoli kreditlar bo’yicha sudlarga tegishli. «Kursiv» bu haqda Tenge Bank boshqaruvi raisi o‘rinbosari Ulug‘bek Tavakkalov bilan suhbatlashdi.

Davlat rahbari soliq yoki kredit qarzini undirish bo‘yicha sud qarori qabul qilinganda penya va foizlarni hisoblash to‘xtatilishini aytdi.

Shuni ta’kidlash lozimki, kredit mijozlarni jalb qilish va ular bilan uzoq muddatli munosabatlar o’rnatish uchun bankning langar vositasidir. Biroq, ba’zi qarz oluvchilar o’z qarzlarini qaytarmaydilar, shuning uchun banklar bunday hollarda sudga murojaat qilishadi.

Bu haqda Ulug‘bek Tavakkalov quyidagilarni ta’kidladi: «Afsuski, barcha mijozlar kreditlarini o‘z vaqtida to‘lay olmayapti, hammasi ham ularni to‘g‘ri va oqilona taqsimlay eta olmayapti yoki dastlab qaytarishni rejalashtirmayapti. Bank bunday mijozlar bilan ishlamaslikka harakat qiladi va agar qarz berib bo’lingan bo’lsa, kredit tashkiloti bunday mijozdan va kreditdan imkon qadar tezroq qutulishga harakat qiladi, bunda mumkin bo’lgan yo’qotishlarni tan oladi. Bunday kreditlar muammoli, daromad keltirmaydigan (NPL) deb tan olinadi va kredit tashkilotlari turli vositalarga, shu jumladan sudga murojaat qilish orqali yig’adilar».

Uning so’zlariga ko’ra, bunday tartib-qoidalarning asosiy maqsadi kelajakda ushbu qarz oluvchining kredit vositalarini cheklash bilan o’z mablag’larini tezda olib qo’yishdir. Qayta tiklash tartibi, qoida tariqasida, 3 oydan 12 oygacha davom etadi, bu vaqt davomida oshirilgan foizlar (penyalar) hisoblanadi. Ko’pincha bu foizlarni yig’ish uchun manbalar yo’q va qarz beruvchi ushbu kafolatsiz foizni qayta talab qilish uchun resurslarni sarflaydi.

«Prezidentning sud qarori kuchga kirganidan keyin foizlar va penyalarni hisoblashni to‘xtatish haqidagi bugungi taklifiga qo‘shilaman, chunki bu banklarga qarzning asosiy summasini undirishga e’tibor qaratish  va ta’minlanmagan foizlarni hisoblashni rad etish imkonini beradi, bunda asosiy qarz va foizlar 90-120 kun davomida to‘lanadi», – deya xulosa qildi Tavakkalov.

O‘zbekiston Markaziy bankining statistik ma’lumotlariga ko‘ra, 2023-yil 1-iyul holatiga O‘zbekiston Respublikasi banklarida 14,3 trillion so‘m muammoli kreditlar mavjud bo‘lib, bu yil boshiga nisbatan 2,2 foizga ko‘pdir.