Fitch byujet taqchiligining ko‘payishi va inflyatsiya tezlashishini prognoz qilmoqda
Joriy yilning 25-avgustida Fitch Ratings O‘zbekistonning xorijiy valyutadagi uzoq muddatli defolt reytingini (IDR) «BB-» darajasida, barqaror prognoz deb belgiladi.
«O‘zbekiston hukumati asosiy tarkibiy iqtisodiy islohotlar, jumladan, davlat korxonalarini xususiylashtirish va iqtisodiyotda raqobatni rag‘batlantirish maqsadida imtiyozli kreditlashni qisqartirishni davom ettirmoqda. Hukumat energiya tariflari islohotini 2023-yilning may oyida amalga oshirishni kechiktirgandan keyin qayta tiklashni rejalashtirmoqda. Muvaffaqiyatli amalga oshirish uzoq muddatli davlat moliyasiga foyda keltiradi va davlatga tegishli elektr taqsimlovchi kompaniyalarning shartli javobgarlik xavfini kamaytiradi», – deyiladi xabarda.
O‘zbekistonning Jahon bankining Butunjahon boshqaruv ko‘rsatkichlari (WBGI) 2021-yil reytingida 9 foizga yaxshilanib, umumiy 29 foizli darajaga yetgan (hozirgi BB o‘rtacha 50 foiz), xususan, tartibga solish sifati indeksi (+17 foiz) va hukumat samaradorligi indeksi (+11 foiz daraja).
Ukraina urushi va Rossiya sanksiyalari ta‘siriga chidamliligini isbotladi, O‘zbekiston banklari G‘arb sanksiyalariga rioya qilish uchun nazoratni amalga oshirmoqda. Rossiya bilan tijoriy aloqalar chuqur bo‘lib qoladi va hukumat buni g‘arb davlatlari bilan mustahkam aloqalar bilan muvozanatlashda davom etadi, chunki u ikkinchi darajali sanksiyalarga duchor bo‘lmaslikka harakat qiladi.
Fitch yalpi davlat qarzi (tashqi davlat kafolatlarini o‘z ichiga olgan holda) 2023-2025 yillarda YaIMning 37% dan sal ko‘proq darajasida barqarorlashishini kutmoqda.
O‘zbekiston Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasining aktivlari 2023-yilning 1-chorak holatiga ko‘ra YaIMning 20 foizini tashkil etdi, uning 50 foizi valyutada denominatsiya qilingan.
Xabarda yozilishicha, QQS tushumlarining kamayishi, ijtimoiy xarajatlarning ko’payishi va energiya tariflari bo’yicha rejalashtirilgan islohotlarni kechiktirish tufayli 2023-yilning birinchi yarmida byudjet ko‘rsatkichlari yomonlashdi. Fitch hozirda subsidiyalar va maqsadli ijtimoiy xarajatlarni ratsionalizatsiya qilishni kutayotganimizni hisobga olib, 2024-yilda 4,3 foizga va 2025-yilda 3,4 foizgacha keskinlashishidan oldin joriy yil uchun byudjet taqchilligi 5,1 foizga yomonlashishini kutmoqda.
Oʻzbekistonda 2022-yildagi 5.7% oʻsishdan soʻng 23-yilning birinchi yarmida 5.6% real yillik iqtisodiy oʻsish qayd etildi. Uy xoʻjaliklari isteʼmoli mustahkam boʻldi, investitsiyalar va eksport ham kuchli koʻrsatkichlarga erishdi.
O‘zbekistonda yanvar-fevral oylarida inflyatsiya darajasi 11,9% dan iyul oyida 8,6% gacha pasaygan bo‘lsa-da, energiya tariflarining oshishi 2025-yilda 6,5% gacha tushishidan oldin 2024-yilda inflyatsiyaning o‘rtacha 13% gacha oshishiga olib keladi.
O‘zbekiston siyosiy barqarorlik va huquqlar, shuningdek, qonun ustuvorligi, institutsional va tartibga solish sifati va korrupsiyani nazorat qilish bo‘yicha ESG dolzarbligi (RS) balliga «5» ballga ega.
Avvalroq, Fitch O‘zbekistonning ba’zi banklari reytingini pasaytirishi mumkinligi haqida xabar bergan edik. Unga ko‘ra, Fitch Ratings O‘zbekistondagi davlat ulushiga ega bo‘lgan noinstitutsional banklarning reytinglarini rasmiylar tomonidan qo‘llab-quvvatlanish darajasiga qarab qayta ko‘rib chiqishi mumkin.
