Yanvar oyida Markaziy Osiyoda iste'molchilar ishonchi qanday

Yettinchi oydirki, Freedom Finance Global Markaziy Osiyo davlatlari: Qozogʻiston, Oʻzbekiston, Qirgʻiziston va Tojikiston mamlakatlar aholisining isteʼmolchilar ishonchi, kutilayotgan inflyatsiya va devalvatsiyasini oʻrganmoqda. 2024-yilning birinchi oyi Yangi yil bayramlaridan keyin jamoatchilik kayfiyati qanday oʻzgarganini koʻrsatdi. Bu esa mavsumiy omil sifatida natijalarga taʼsir koʻrsatishi mumkin.

Shu bilan birga, yanvar oyida uchta mamlakatda isteʼmolchilar ishonchining yaxshilangani kuzatildi, ulardan ikkitasi Freedom Finance Global tadqiqotida yetti oyning eng yuqori koʻrsatkichlariga erishdi. Umuman olganda, mamlakatlar reytingi oʻzgarmadi: Tojikiston hamon eng katta optimizmni koʻrsatib kelmoqda. Shu bilan birga, yanvar oyida mintaqada kutilgan inflyatsiyaning taxmin va uning taʼsirini sezish keskin pasayib ketdi va shu bilan dekabr oyida belgilangan tendensiyani davom ettirdi. Shu fonda biz Markaziy osiyoliklar oʻrtasida narx-navo bilan bogʻliq xavotirlarga tizimli qadam tashlab, markaziy banklarga pul-kredit siyosatini yumshatish uchun koʻproq imkoniyat berdi, degan xulosaga kelsak boʻladi.

Shuni qoʻshimcha qilish joizki, Qozogʻiston va Oʻzbekistonda tahlilchilar har oyda 3600 ta, Qirgʻizistonda 1600 ta, Tojikistonda 1200 tadan soʻrovnoma oʻtkazmoqda, bu raqamlar oʻrganilayotgan mamlakatlardagi aholi soniga mos tanlangan. Ayni paytda Qozogʻistonda tadqiqotlar ketma-ket 13-oy olib borilmoqda. Tadqiqotlar dunyoning koʻplab mamlakatlarida isteʼmolchilar ishonchi indekslarini olish uchun qoʻllaniladigan va United Research Technologies Group tadqiqot kompaniyasi tomonidan mahalliy ehtiyojlarga moslashtirilgan metodologiyaga asoslangan. Maʼlumotlarni yigʻish usuli — telefon orqali soʻrov aniqlanadi. Soʻrovnoma mahalliylashtirilib, tadqiqot respondentlarning ona tilida olib boriladi.

Qozogʻiston

Qozogʻistonda isteʼmolchilar ishonchi indeksi (CCI) yanvar oyida bir yarim punktga pasaydi, bu esa ketma-ket ikkinchi marta pastlash hisoblanadi. Indeks esa 103,2 punktga tushdi, bu 2023-yil yanvar oyidagi natijadan 3,4 punktga yuqori ekanligini koʻrish mumkin. Yillik oʻsish Qozogʻiston iqtisodiyotining qisqa muddatli istiqbollariga nisbatan optimizmning kuchayishi tufayli sodir boʻldi. Boshqa tomondan yakuniy natija hisoblangan barcha beshta subindeksda oylik pasayish kuzatiladi. Lekin qozogʻistonliklarning shaxsiy moliyaviy ahvoli istiqbollari va hisob-kitoblari bilan bogʻliq boʻlgan subindekslar eng koʻp pasaygan: ikkalasi ham 2 ballga. Shuningdek, bir yillik gorizontda iqtisodiyot boʻyicha kutishlar subindeksi boshqalarga nisbatan sezilarli darajada pasaydi.

Moliyaviy ahvol biroz yomonlashdi

Soʻnggi 12 oy ichida shaxsiy moliyaviy ahvoldagi oʻzgarishlarni haqiqiy baholash subindeksi 2 punktga kamaydi. Yanvar oyida qozogʻistonliklarning 31,6 foizi shaxsiy moliyaviy ahvoli yil davomida yaxshilanganligiga ishonadi. Noyabr oyidagi rekord bilan solishtirganda, bunday fikrga ega boʻlgan respondentlar sonining kamayishi sezilarli boʻlib, ularning soni 37,9 foizni tashkil qildi. Shunga qaramay, koʻrsatkich hali ham ijobiy zonada qolmoqda, chunki respondentlarning faqatgina 26,5 foizi salbiy javob bergan. Yosh boʻyicha oldingi dinamika saqlanib qolinmoqda: respondent qanchalik yosh boʻlsa, javob shunchalik ijobiy boʻlmoqda. 29 yoshgacha boʻlgan yoshlar orasida 45 foizi ijobiy javob bergan (dekabrda 48 foiz), 60 yosh va undan katta avlod vakillarida esa xuddi shunday koʻrsatkich atigi 23 foizni tashkil qiladi. Hududlar kesimida gʻarbiy viloyatlar yetakchilik qilishda davom etmoqda. Bu safar Atirau viloyatidagi gʻoliblik ijobiy javoblar ulushi 32 foiz, salbiy javoblar esa 14 foiz boʻlgan Mangistau viloyatiga nasib qildi. Ikkinchi oʻrinni 30-15 foiz koʻrsatkich bilan Qiziloʻrda viloyati egalladi. Keyingi oʻrinlarda Atirau va Aqtoʻbe viloyatlari joylashdi. Ijobiy javoblar ulushi 22 foizga kamaygan Qoʻstanay viloyati eng yomon koʻrsatkichni qayt etdi.

Shuningdek, shaxsiy moliyaviy ahvoldagi oʻzgarishlarni kutish subindeksi yanvar oyida 2 punktga kamaydi. Yil davomida moliyaviy ahvoli yaxshilanishiga kam sonli qozogʻistonliklar ishonishni boshladi. Koʻrsatkich 51,6 foizni tashkil qilgan boʻlsa, dekabrdagi natijalar 53 foiz boʻlgan edi. Salbiy javoblarning ulushi ham 8 foizdan 9 ga oshganiki koʻrish mumkin. Bu yerda ham qozogʻistonlik yoshlar katta optimizm koʻrsatmoqda. 29 yoshgacha boʻlgan respondentlarning uchdan ikki qismi shaxsiy moliyaviy ahvoli yaxshilanishini kutmoqda. Eng keksa avlod vakillari orasida optimistlarning ulushi atigi 35 foizni tashkil qildi. Shunga qaramay, dinamikada aynan yoshlarda oylik eng katta pasayishi kuzatilmoqda: keksa avlod vakillari orasida 1 foizga nisbatan 4 foiz tashkil qiladi. Hududlar kesimida mutlaq yetakchi Mangʻistau viloyati boʻlib, u yerdagi aholining 71 foizi shaxsiy moliyaviy ahvoli yaxshilanishini kutmoqda. Shuningdek, u yerda dekabr oyida atigi 50 foizni tashkil qilgan ijobiylik darajasidagilar oyliklari yaxshilanishni qayd etdi. Qiziloʻrda va Turkiston viloyatlari aholisi ham yaxshi natija koʻrsatdi. Eng yomon natijalar — Sharqiy Qozogʻiston viloyatida kuzatilmoqda, bu yerdagi respondentlarning atigi 40 foizi kelajakka optimistik qaraydi.

Yoshlarning kam qismi iqtisodiy oʻsishga optimistik qaramoqda

Iqtisodiy vaziyat qisqa muddatda kutilayotgan oʻzgarishlar indeksi yanvar oyida 1,6 punktga pasayib, 133,1 punktga yetdi. Shunga qaramay, kutuvlar yetti oy davomida ancha yuqori darajada qolayotganini keltirib oʻtamiz. Agar 2023-yilning birinchi yarmida oʻrtacha koʻrsatkich 113,9 punktni tashkil etgan boʻlsa, soʻnggi yetti oyda bu koʻrsatkich 131,7 punktga yetdi. Bu bir yillik gorizontda qozogʻistonliklarning iqtisodiy kutuvlarning tarkibiy yaxshilanishidan dalolat beradi. Qizigʻi, boshqa subindekslar uchun bunday dinamika kuzatilgan emas.

Yanvar oyida qozogʻistonliklarning 55,4 foizi kelgusi yil uchun iqtisodiy oʻsishga ijobiy javob berdi. Bu dekabr oyidagi 53 foizdan biroz yuqoridir. Ammo subindeksning pasayishi salbiy javoblar ulushining 8 dan 13,5 foizgacha koʻtarilishi tufayli sodir boʻldi. Yosh taqsimoti avvalgi tendensiyaning biroz oʻzgarishini koʻrsatadi, 29 yoshgacha boʻlgan yoshlar yetakchilikni yoʻqotdi va iqtisodiyotning yaxshilanishini kamroq kutmoqda. Yoshlar orasidagi ijobiy javoblar ulushi 64 foizdan 57 foizga kamaygan boʻlsa, boshqa yosh guruhlarida esa bu koʻrsatkich deyarli oʻzgarishsiz qoldi. Yakunda natijalarning yoshga qarab tarqalishi sezilarli darajada qisqardi. Eng keksa avlod vakillari orasida ijobiy javoblar ulushi 53 foizga yetdi, oʻrta yoshdagi guruhlarda esa bu koʻrsatkich yoshlarnikidan atigi 1-2 foizga past boʻldi.

Hududlar nuqtai nazaridan yetakchilikni Turkiston viloyati egallab turibdi, bu yerda aholining 62 foizi iqtisodiy oʻsishga optimistik qaramoqda. Qiziloʻrda, Ostona va Chimkent viloyatlarida ham biroz ijobiy holatlar kuzatilmoqda. Sharqiy Qozogʻiston viloyati aholisi yana eng yomon javoblarni berdi, bu yerda faqatgina 42 foiz aholi ijobiy javob bergan. Undan keyingi salbiy javoblar ulushi boʻyicha 11 foizdan 22 foizgacha keskin oshgan Gʻarbiy Qozogʻiston viloyati joy oldi.

Inflyatsion sezilmalar va kutilmalarining taʼsiri orqaga qadam tashladi

Qozogʻistonliklarning seziladigan inflyatsion koʻrsatkichlari 13 oy davomida rekord darajada pasaydi. aholining 45,4 foizi (dekabrda foizi) yanvar oyida narxlarning keskin oʻsishini sezdi. Shu bilan birga, soʻnggi 12 oy ichida narxlarning sezilarli oʻsishini qayd etganlarning ulushi sakkizinchi oy ketma-ket pasayib, yangi minimal darajaga yetdi va dekabrdagi 58,7 foizga nisbatan 58,3 foizni tashkil qildi. Bir yil oldin inflyatsiyaning deyarli eng yuqori choʻqqisida bu ulush 73,3 foiz boʻlgan edi. Eslatib oʻtamiz, yanvar oyida yillik inflyatsiya sekinlashuvini davom ettirdi va 9,5 foizni tashkil etdi.

Inflyatsiya kutilmalari ham deyarli rekord darajaga tushdi. Bir oylik gorizontda narxlarning keskin oʻsishiga boʻlgan umidlar sezilarli darajada kamaydi. Narxlarning sezilarli oʻsishini kutayotgan odamlar ulushi 20,1 foizdan 15,9 foizgacha kamaydi, bu butun tadqiqot davomidagi eng past koʻrsatkichdir. Kelgusi 12 oy ichida narxlarning oʻsishini tezlashtirish boʻyicha taxminlar 21,4 foizdan 19,6 foizgacha kamaydi. Bu koʻrsatkich 2023-yil mart oyida qayd etilgan minimal koʻrsatkichning takroridir. Oʻtgan yilning yanvar oyiga nisbatan inflyatsiya kutilmalarining oʻzgarishi ahamiyatsiz boʻlib chiqdi. Bir yil avval 2024-yil yanvarigacha narxlar oʻsishi tezlashishini kutganlar ulushi 20,7 foizni tashkil qilgan edi.

Eslatib oʻtamiz, Qozogʻiston respublikasi Milliy banki soʻrovining yanvar oyidagi natijalari ham bir oylik va bir yil davomida inflyatsiya kutilmalarining pasayganini koʻrsatmoqda. Ushbu tadqiqotga koʻra, yil davomida narxlarning keskin oʻsishini kutayotganlar ulushi 27,2 foizdan 24,7 foizgacha pasaygan, bu 2023-yil sentabridan buyon eng past koʻrsatkichdir. Lekin bir oy ichida bu koʻrsatkich 30 foizdan 19 foizga tushdi, bu ham sentabrdan beri eng yaxshi natijadir. Umuman olganda qozogʻistonliklarning inflyatsiya kutilmalari va baholashlari pasayish yoʻlida katta qadam tashlagan degan xulosaga kelishimiz mumkin.

Alohida tovar va xizmatlar orasida qozogʻistonliklarni eng koʻp goʻsht, sut va sut mahsulotlari, shuningdek, non va non mahsulotlari narxining oshishi xavotirga solmoqda. Umuman olganda, sabzavot, meva va tuxumni oʻz ichiga olgan top 5 ta oziq-ovqat mahsuloti oʻzgarishsiz qolmoqda. 28 foizdan 42 foizgacha qozogʻistonliklar yanvar oyida yuqorida sanab oʻtilgan mahsulotlar narxining keskin oshganini sezgan. Dekabr oyida yuqoriga qayd etilgan tuxum narxi yanvar oyida yana 5 foizga oshdi. Eslatib oʻtamiz, dekabrdagi oʻsishi 4,1 foizni tashkil etgan boʻlsa, umumiy hisobda ikki oy ichida tuxum 9 foizdan koʻproq qimmatlashgan va qozogʻistonliklar buni sezgan. Meva va sabzavotlar ham mavsumiy boʻlgani uchun oʻsishda davom etmoqda. Birgina yanvar oyida mevalar 3,2 foizga, sabzavotlar esa 7,8 foizga qimmatlashdi.

Devalvatsion kutilmalar oxirgi yetti oylik eng past natijaga yetdi

Qozogʻistonliklarning devalvatsiya taxminlari yanvar oyida pasayishda davom etdi va 2023-yil iyunidan beri eng past koʻrsatkichga yetdi. Yanvar oyida tenge 1,5 foizga mustahkamlandi va bu ketma-ket toʻrtinchi oyga aylandi. Shunday qilib, bu dinamika, ehtimol, aholining devalvatsiya taxminlarini pasaytiradigan omil boʻldi. Qozogʻistonliklarning 47,6 foizi bir yilda tengening dollarga nisbatan (dekabrda 51,8 foiz), bir oydan keyin esa 27,1 foizi (dekabrda 30,8 foiz) pasayishini kutmoqda.

Kredit ishonch indeksi 1,6 punktga pasaydi va barqaror diapazonda davom etmoqda. Eslatib oʻtamiz, ushbu indeks soʻnggi yetti oyda oʻrtacha 36 punktni tashkil etdi, bu 2023-yilning birinchi yarmidagi (31,1 punkt) koʻrsatkichidan sezilarli darajada yuqoridir. Ushbu koʻrsatkichlar iqtisodiy oʻsishni kutish boʻyicha soʻrov natijalari dinamikasini takrorlaydi. Hozir kredit olish uchun qulay vaqt, deb hisoblagan qozogʻistonliklarning ulushi 14,1 foizdan 13,2 foizga kamaydi. Shu bilan birga, depozitlarga ishonch darajasi biroz oshdi, yaʼni 34,4 dan 35,8 foizgacha. Hozirgi vaziyatda bank omonatlarini maʼqullayotgan qozogʻistonliklar 2023-yil iyulidan beri eng yuqori koʻrsatkich ekanligi koʻrish mumkin.

Yanvar oyida tinchlik muvozanati biroz pasaydi. Qozogʻiston aholisining 55,5 foizi hozir xavotirli emas, balki tinch vaqt ekanligini taʼkidlamoqda (noyabrda 57,9 foiz). Lekin xuddi shu koʻrsatkich 2023-yil sentabr oyiga nisbatan 1,3 foizga koʻpdir. Bir yil ichida ishsizlikning oʻsishi boʻyicha taxminlar biroz pasaydi. Agar dekabr oyida aholining 16,4 foizi oʻsishini kutgan boʻlsa, yanvar oyida ularning soni 2 foizga kamaygan.

Oʻzbekiston

Oʻzbekiston fuqarolarining isteʼmol ishonchi indeksi 2024-yilning birinchi oyida yana oʻsdi va rekord koʻrsatkichni yangiladi. Hozirda bu koʻrsatkich 136,9 punktni tashkil etmoqda. Indeks esa 1,6 punktga oʻsdi va asosan mamlakatdagi prognozlarning iqtisodiy vaziyatni baholashning yaxshilanishi hisobiga boʻlishi mumkin. Ammo boshqa tomondan katta xaridlar uchun qulay sharoitlarda sezilarli pasayishlar kuzatildi.

Iqtisodiy baholash yangi rekordlarga erishdi

Oxirgi 12 oy davomida iqtisodiyotdagi oʻzgarishlarni baholash subindeksi barcha komponentlar orasida eng yuqori oʻsishni koʻrsatdi va 129,6 dan 135,1 punktgacha koʻtarilib, tadqiqotning butun davri uchun bu yangi rekord hisoblanadi. Aholining 60,1 foizi Oʻzbekistonda iqtisodiy vaziyat yaxshilangan deb hisoblaydi. Dekabr oyida bu koʻrsatkich 55,1 foizni tashkil etgan edi. 29 yoshgacha boʻlgan yoshlar iqtisodiyotga nisbatan koʻproq pessimistik qarashda davom etmoqda. Yoshlarning 56,5 foizi ijobiy javoblarni tanlagan, lekin 60 yoshdan oshgan keksa avlod vakillari orasida bu koʻrsatkich 64 foizni tashkil qiladi.

Hududlar kesimida Xorazm va Surxondaryo viloyatlari yetakchi boʻlib, viloyat indeksi 147,3–147,4 punktni tashkil qildi. Ushbu hududlarda aholining 68-71 foizi iqtisodiyotning yaxshilanishi masalasiga ijobiy javob berdi. Aynan shu sohalar ham natijalar boʻyicha eng katta yutuqlarni koʻrsatdi. Dekabr oyida ijobiy javoblarning ulushi taxminan 55-56 foizni tashkil etdi. Oxirgi oʻrinni yana Toshkent shahri egalladi, bu yerda aholining 44,6 foizi ijobiy javob bergan, biroq bu dekabr oyidagi (43,3 foiz) nisbatan bir oz yaxshiroqdir.

12 oylik gorizontda iqtisodiy vaziyatning oʻzgarishiga boʻlgan umidlar ham sezilarli darajada oshdi. Subindeks 3,5 punktga oshib, 162,4 punktni tashkil qildi, bu ham yangi rekorddir. Ijobiy javob bergan respondentlarning ulushi 69 dan 71,6 foizga oshdi. Ijobiylikning eng katta oʻsishi 30-44 va 45-59 yoshdagi guruhlar oʻrtachada koʻrsatilgan. Ushbu yosh guruhlarida ijobiylik javoblari ulushi yanvar oyida 5,7 va 5,3 foiz punktga oshgan. Natijada 45-59 yosh guruhi yetakchilik qildi, bunda 76,1 foiz respondent ijobiy javoblarni tanladi. 29 yoshgacha boʻlgan yoshlar, xuddi iqtisodiy vaziyatni baholashda boʻlgani kabi oxirgi oʻrinni egalladi. Shunga qaramay, ijobiy javoblarning ulushi hali ham muhim va 68,8 foizni tashkil qilmoqda.

Hududlar boʻyicha mutlaq yetakchi Sirdaryo viloyati boʻlib, viloyatning 81,3 foizi aholisi yaqin 12 oy ichida iqtisodiyotning yaxshilanishidan umid qilmoqda. Bu soha ham eng katta muvaffaqiyatni anglatadi. Dekabr oyida bu koʻrsatkich atigi 65,9 foizni tashkil qilgan edi. Poytaxt reytingning eng quyi pogʻonasida qolishda davom etmoqda. Biroq yanvar oyida toshkentlik optimistlarning ulushi 58,6 foizdan 60,8 foizga oshgan.

Katta xaridlar uchun qulay sharoitlar — shubhali

Katta xaridlar uchun qulay shart-sharoitlar subindeksi 2,6 punktga pasayib, sezilarli pasayishni koʻrsatdi. Natijada u 84,1 punktga yetdi, bu yetti oylik tadqiqot uchun yangi minimum natijadir. Yirik xaridlar uchun hozirgi vaqt qanchalik qulay ekanligiga Oʻzbekiston fuqarolarining atigi 40,4 foizi ijobiy javob bergan (dekabrda 40,8 foiz), lekin eng sezilarli oʻsish aniq salbiy javob berganlar ulushida, yaʼni 47,7 dan 51,1 foizgacha boʻldi. Ishonch 29 yoshgacha boʻlgan yoshlar orasida eng koʻp pasayganini koʻrish mumkin, bunda ijobiy javoblar ulushi 45,3 dan 42,2 foizgacha kamaydi. Shunga qaramay, bu barcha yoshdagilar orasida eng yaxshi natijaga aylandi. Eng yomon natijalarni 45-59 yosh guruhidagilar koʻrsatdi, bu yerda bir xil koʻrsatkich atigi 38,2 foizni tashkil qildi.

Hududlar nuqtayi nazardan qaraganda, ijobiy javoblarning keskin pasayishi quyidagi uchta viloyatda kuzatilmoqda: Sirdaryo viloyati (–5,5 foiz), Toshkent (–5,1 foiz) va Jizzax viloyati (–4 foiz). Natijada poytaxt yana reytingning eng quyi pogʻonasida joylashdi, Toshkentda tanlangan ijobiy javob variantlar ulushi atigi 33,5 foizga etadi. Eng yaxshi natija Xorazm viloyatida qayd etilgan boʻlib, respondentlarning 49 foizi hozirda yirik xaridlar va xarajatlar uchun qulay sharoitlar mavjud, deb hisoblaydi.

Qisqa muddatli inflyatsion kutilmalar va baholash keskin pasaydi

Oʻzbekiston aholisining inflyatsion baholari va kutilmalari bir oy gorizontda, balki bir yil davomida sezilarli darajada kamaydi. Shunday qilib, oʻtgan oyda narxlarning keskin oʻsishini sezganlarning ulushi 29,3 dan 23,2 foizgacha pasaydi, bu yangi minimal koʻrsatkich hisoblanadi. Vaziyat bir oylik gorizont inflyatsiya kutilmalari bilan oʻxshash. Narxlarning keskin oshishini kutayotganlarning ulushi 14,9 dan 12,3 foizgacha kamaydi, bu ham tadqiqotning butun davri uchun mutlaq minimumga aylandi. Boshqa tomondan bir yillik gorizont inflyatsiya kutilmalar aksincha ortdi. Agar dekabr oyida aholining 24,2 foizi yil davomida tezroq oʻsishni kutgan boʻlsa, yanvar oyida bu ulush 27,4 foizga oshdi. Oʻtgan 12 oy ichida inflyatsiya taʼsirini sezish biroz pasaygan. Aholining 46,7 foizi narxlarning avvalgiga nisbatan tez oshganini qayd etdi (dekabrda 47,2 foiz).

Eslatib oʻtamiz, yanvar oyida rasman inflyatsiya oylik koʻrsatkichda 0,64 foizni tashkil etdi, bu koʻrsatkich dekabr oyiga nisbatan deyarli ikki baravar kam va 18 tasodifiy tushishni tashkil qildi. Bu Oʻtgan yilning yanvar oyiga nisbatan kamroq degani. Natijada yillik inflyatsiya 8,58 foizgacha pasaydi, bu yetti yildan ortiq vaqt ichida eng past koʻrsatkichdir. Ayrim oziq-ovqat mahsulotlari orasida beshinchi oy ketma-ket Goʻsht va parranda mahsulotlari va un koʻrsatkichlari birinchi oʻrinni egallab turibdi. Shunga qaramay, un Oʻzbekiston aholini kamroq tashvishga solmoqda. Endi bu mahsulotni respondentlarning 30,9 foizi qayd etgan boʻlsa, sentabr oyida bu koʻrsatkich 59,4 foizni tashkil etgan. Benzin va boshqa turdagi yonilgʻilar birinchi uchlikdan joy olishda davom etmoqda, narxlarning keskin oʻsishi Oʻzbekiston aholisining 28,1 foizi tomonidan qayd etilgan. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, yanvar oyida benzin narxi oʻrtacha 3,4 foizga oshgan. Propan narxi ham 4,8 foizga oshganini koʻrish mumkin. Natijada dekabr-yanvar oylarida jami benzin narxi 6,8 foizga, propan 10,1 foizga oshgani ham oʻzbek xalqini befarq qoldirmadi. Boshqa tomondan, yanvar oyida un va goʻsht narxi rasmiy mos ravishda 0,2 va 0,5 foizga kamaydi.

Kreditlar va depozitlar koʻproq ishonchni uygʻotdi

Yanvar oyida Oʻzbekiston aholisining devalvatsiya kuyilmalari biroz oshdi. Keyingi 12 oyda soʻmning dollarga nisbatan tushishini kutayotganlar ulushi dekabrdagi 66,5 foizdan 68,8 foizgacha oʻsdi. Biroq bir oylik gorizontda pessimistlarning ulushi yana 47,4 dan 46,7 foizgacha kamaydi. Umuman olganda, dollar soʻmga nisbatan sekin oʻsishda davom etmoqda, yanvar oyida valyuta kursi yana 0,81 foizga oshdi va yangi eng yuqori darajasiga yetdi.

Yanvar oyida kredit ishonchi keskin oshdi va yangi rekordni qayt etdi. Hozir kredit olish uchun qulay vaqt ekanligini taʼkidlaganlar soni dekabrdagi 29 foizdan yanvarda 35 foizgacha oshdi. Depozit indeksi ham keskin ijobiy oʻsdi. Indeks 57,6 dan rekord darajadagi 60,5 punktga koʻtarildi. Oʻzbekiston fuqarolarining 44,9 foizi (dekabrda 39,8 foiz) hozir omonat uchun qulay vaqt, deb hisoblaydi. Yanvar oyidagi sokin daraja sezilarli tiklanishni koʻrsatdi. Agar dekabr oyida aholining 77,1 foizi hozir jimjit vaqt, deb hisoblagan boʻlsa, yanvar oyida bunday javoblar ulushi 81,5 foizga koʻpaydi, bu ham yangi rekorddir. Biroq shu bilan birga, yil davomida ishsizlikning oʻsishini kutayotganlarning ulushi dekabrdagi 38,3 foizdan yanvarda 41,7 foizga gacha oʻsdi.

Qirgʻiziston

Qirgʻizistonda isteʼmolchi ishonch indeksi yanvar oyida 2,9 punktga oʻsdi va tadqiqotning butun davri davomida rekord darajadagi 133 punktga yetdi. Dekabr oyida bir oz pasayishdan soʻng indeks oʻsishda davom etdi, bu asosan joriy vaziyatni baholashning yaxshilanishi bilan bogʻliq. Shunday qilib, eng katta oʻsishni shaxsiy moliyaviy ahvolning oʻzgarishi va yirik xaridlar va xarajatlarning qulayligi boʻyicha subindeks koʻrsatdi, bu mos ravishda 6,2 va 5,2 punktga oʻsdi. Oxirgi 12 oy davomida iqtisodiyotdagi oʻzgarishlar boʻyicha bahosi ham sezilarli darajada oshdi.

Aholining yarmi uchun shaxsiy moliyaviy ahvol yaxshilandi

Shaxsiy moliyaviy ahvoldagi oʻzgarishlarni baholash masalasida ijobiy javoblar ulushi keskin oshdi — 46,8 dan 50,7 foizgacha. Oʻsishning asosiy omili 29 yoshgacha boʻlgan yoshlar kuzatilib, ular orasida ijobiy javoblar ulushi dekabrdagi 50 dan 64 foizgacha keskin oshdi. Bu unga toʻrt yosh toifasida birinchi oʻrinni egallash imkonini ham berdi. Yaxshilanishni oʻrta yosh guruhlarida ham koʻrish mumkin, lekin 60 yoshdan oshgan keksa avlod biroz kamroq ijobiy boʻlib chiqdi. Agar dekabr oyida respondentlarning 46,4 foizi moliyaviy ahvoli yaxshilanganini qayd etgan boʻlsa, yanvar oyida bu koʻrsatkich 46,1 foizga oshgan. Bundan tashqari, qishloq aholisi obodonlashtirish omiliga aylandi. Qishloq aholisining 55 foizi moliyaviy ahvoli yaxshilanganini aytdi, garchi dekabr oyida bu koʻrsatkich 48 foizni tashkil etgan boʻlsa ham. Hududlar miqyosda natijalarning eng katta yaxshilanishini Talas viloyatida koʻrish mumkin, bu yerda ijobiy javoblar ulushi keskin 36 dan 67 foizgacha oshgan, bu barcha viloyatlar orasida eng yuqori koʻrsatkichdir. Shuningdek, bu koʻrsatkichning oʻsishini Botken (+7 foiz) va Chuy (+6 foiz) viloyatlarida koʻrish ham mumkin. Biroq Chuy viloyati autsayder maqomidan qochib qutula olmadi, shunchaki, poytaxtga yetib oldi va har ikki mintaqa 40 foiz ijobiy javoblar ulushi bilan bir oʻrinni baham koʻrmoqda.

Katta xaridlar uchun shartlar indeksi rekord koʻrsatdi

Yirik xaridlar va xarajatlar uchun joriy sharoitlarning qulayligi subindeksi 5,2 punktga oshdi. Qirgʻizistonliklarning 36,7 foizi ijobiy javob berdi, ammo bu dekabr oyidagi 36,8 foizlik koʻrsatkichdan biroz kamroq. Natijada subindeksning oʻsishi salbiy javoblar ulushining 45,3 foizdan 41,2 foizgacha sezilarli darajada pasayishi hisobiga sodir boʻldi. Yosh toifasi boʻyicha yoshlar va 45-59 yoshdagilar orasida sezilarli yaxshilanish kuzatilgan. Agar yoshlar orasida ijobiy javob berganlar soni 39 dan 42 foizga oshgan boʻlsa, 45-59 yosh guruhlarda salbiy javoblar ulushi keskin kamaydi – 46 dan 38 foizga qisqardi. Shunday qilib, 29 yoshgacha boʻlganlar yetakchilik qildi va eng yomon javoblarni 30-44 yosh toifadagilar berdi, bu yerda faqat 33 foizgina katta xaridlarni amalga oshirish qobiliyatini ijobiy baholadi. Hudud kesimida Bishkekdan tashqari hamma joyda ijobiy javoblar ulushining oʻsishi qayd etilgan. Eng katta oʻsishni Oʻsh shahri koʻrsatdi. Bu yerda aholining 38 foizi yirik xaridlar va xarajatlar uchun qulay ekanligini aytishdi. Shuningdek, bu koʻrsatkichning keskin oʻsishi Talas (+11 foiz) va Norin (+7 foiz) viloyatlarida kuzatilishi mumkin. Natijada yanvar oyida 44 foiz natija bilan Botken viloyati yetakchi boʻldi, Bishkekda esa atigi 26 foiz aholi hozirgi sharoitlar yirik xaridlar uchun qulay ekanligini taʼkidladi.

Iqtisodiy baholash biroz yaxshilandi

Qirgʻiziston aholisining iqtisodiyotdagi oʻzgarishlarga bahosi ham tiklandi. Aholining 58,3 foizi soʻnggi 12 oy ichida iqtisodiyot yaxshilangan deb hisoblaydi. Dekabr oyida bunday respondentlar 57,4 foizni tashkil qilgan edi. Oʻsishning asosini yana 45-59 yoshdagilar tashkil qildi, ular orasida ijobiy javoblar ulushi 58 dan 60 foizgacha koʻtarildi. Shunga qaramay, eng keksa avlod guruhi hali ham yetakchilik qilmoqda, ularning 68 foizi iqtisodiyotning yaxshilanganini qayd etmoqda. Ammo 29 yoshgacha boʻlgan yoshlar orasida ijobiy javoblar ulushi 58 dan 56,5 foizgacha kamaydi. Natijada aynan shu yosh guruhi eng yomon yakuniy natijani koʻrsatdi. Toʻgʻri, 30-44 yosh toifasidagi dekabr autsayderlari yosh avloddan biroz oldinda edi. Hududlar orasida Oʻsh shahri yana eng yaxshi oʻsishni koʻrsatdi, bunda iqtisodiyotdagi oʻzgarishlarni ijobiy baholaganlar ulushi 45 dan 53 foizga oshdi. Bu noyabr oyiga qaraganda ancha kam va natijalarni biroz normallashtirilgan deb atash mumkin. Eng yaxshi koʻrsatkich ancha yuqori boʻldi va birinchi oʻrinni saqlab qolgan Botken viloyatida (77 foiz) qayd etildi. Chuy viloyati va Bishkek eng yomon koʻrsatkichni qayd etdi. Ulardagi koʻrsatkich mos ravishda deyarli bir xil 42 va 43 foizni tashkil qildi.

Qirgʻizistonliklarning inflyatsion baholari va kutilmalari — Markaziy Osiyodagi eng past koʻrsatkich

Dekabr oyidagi qisqa pauzadan soʻng qirgʻizistonliklarning inflyatsion baholari va kutilmalari pasayishda davom etdi. Inflyatsion kutilmalari ayniqsa sezilarli darajada pasayib, tadqiqotning butun davri uchun eng past koʻrsatkichga yetdi. Narxlarning keskin oʻsishini kutayotganlar ulushi oy davomida 8,2 dan 6 foizga, bir yillik gorizontda esa pessimistlarning ulushi 12,6 dan 10,6 foizga tushdi. Bu koʻrsatkichlar Markaziy Osiyoda eng past koʻrsatkich hisoblanadi.

Narxlarning oʻsishi boʻyicha bahosi yanvar oyida ham pasaydi, ayniqsa oldingi 12 oy ichida narxlarning oʻsishini baholashda sezilarli pasayish kuzatildi. Agar dekabr oyida qirgʻizistonliklarning 58,9 foizi narxlar oʻsishi tezlashganini koʻrsatgan boʻlsa, yanvar oyida bu koʻrsatkich 55,3 foizni tashkil etdi, bu ham yangi rekorddir. Soʻnggi bir oy ichida narxlarning keskin oʻsishini sezganlar soni unchalik koʻp boʻlmagan. Bunday odamlarning ulushi 33,4 dan 32,6 foizga kamaydi. Mamlakatdagi yanvar oyidagi rasmiy inflyatsiya ketma-ket toʻrtinchi oyda pasayishda davom etdi. Inflyatsiyaning sekinlashuvi yana keskin boʻldi: yillik koʻrsatkichda 6,9 dan 5,9 gacha yetdi, garchi oktyabr oyida bu koʻrsatkich 9,2 boʻlgan boʻlsa ham.

Ayrim tovarlar orasida qirgʻizistonliklarni ketma-ket kamida beshinchi oy tahlikada ushlab turgan un narxi xavotirli qolayotganini koʻrishimiz mumkin. Toʻgʻri, un narxi oshishini qayd etganlar ulushi pasayishda davom etgan. Dekabr oyida bu koʻrsatkich 62,2 foizni boʻlgan boʻlsa, yanvarda allaqachon 56,5 foizni tashkil etdi. Quyidagi oziq-ovqat mahsulotlari ham ketma-ket beshinchi oyda birinchi oʻrinni egallab turibdi: oʻsimlik yogʻi (48,1 foiz), sabzavot va mevalar (36,1 foiz), shakar va tuz (35,5 foiz), goʻsht va parranda mahsulotlari (35,4 foiz). Boshqa tomondan rasmiy inflyatsiya faqat mevani oʻtgan yil davomida sezilarli darajada oshgan (+20,6 foiz) mahsulot sifatida koʻrsatadi. Shu bilan birga, yil davomida goʻsht narxi rasman atigi 0,9 foizga oshgan, oʻsimlik yogʻ va yogʻlar narxi esa 10,1 foizga pasaygan.

Qirgʻizistonda devalvatsiya kutilmalar biroz oshdi

Yanvar oyida qirgʻiz somi 0,26 foizga qadrsizlandi. Shu bilan birga, aholining devalvatsiya kutilmalari dekabrdagi biroz oʻsishdan va sentabrdagi sezilarli oʻsishdan keyin yana pasaydi. Agar dekabr oyida aholining 31,7 foizi somning bir yil ichida qadrsizlanishini kutgan boʻlsa, yanvar oyida bu koʻrsatkich allaqachon 28,9 foizni tashkil qildi. Dollarning bir oylik gorizontdagi oʻsishiga kelsak, pessimistlar ulushining pasayishi taxminan 18,4 dan 15,7 foizgacha boʻldi. Bu koʻrsatkich butun tadqiqot davomidagi eng past koʻrsatkich hisoblanadi.

Aholining kreditga boʻlgan ishonchi barqarorligicha qolmoqda. Oy davomida kredit olish uchun mavjud vaziyat qulay deb hisoblaganlar ulushi 22 dan 20,5 foizga kamaydi. Shu bilan birga, salbiy javoblar ulushi ham 1 foiz punktga kamaydi. Qirgʻizistonliklarning omonatga boʻlgan ishonchi esa sezilarli darajada pasayib, mos ravishda ijobiy javoblar ulushi dekabrdagi 31,3 foizdan yanvarda 26,5 foizgacha kamaydi. Aholining osoyishtalik darajasi oltinchi oy ketma-ket oʻsishda davom etmoqda: aholining 62,8 foizi hozir tinch vaqt deb hisoblasa, atigi 23,7 foizi xavotirda ekanligini koʻrish mumkin. Oʻtgan oyda bu koʻrsatkichlar mos ravishda 64,3 va 25,2 foizni tashkil qilgan edi. Aholi ishsizligining oʻsishi ketma-ket toʻrtinchi oy pasayib, yangi rekordga erishdi. Aholining atigi 27,3 foizi ishsizlikning oʻsishini kutmoqda, garchi dekabrda bu koʻrsatkich 29,8 foizni, sentyabrda esa 36,1 foizni tashkil boʻlishiga qaramasdan.

Tojikiston

Tojikistonda isteʼmolchi ishonch indeksi dekabrdagi biroz pasayishdan soʻng yanvardagi 148,6 punktdan 149,6 punktga koʻtarildi. Tojikistondagi isteʼmolchilar ishonchi Markaziy Osiyoda eng yuqori boʻlib qolayotgan boʻlsa-da, alohida komponentlar turli yoʻnalishlarda harakat qilgan. Natijada mamlakat yirik xaridlar uchun mavjud shart-sharoitlarning qulayligi subindeksidagi yetakchilikni yoʻqotdi. lekin beshta pastki indeksdan ikkitasi oldingi rekordlardan oshib, sezilarli oʻsishni koʻrsatdi. Ular bir yil ichida shaxsiy moliyaviy ahvol va iqtisodiyot uchun umidlar boʻlib chiqdi.

Shaxsiy moliyaviy ahvol kutilmalari rekord darajaga yetdi

Shaxsiy moliyaviy ahvolning oʻzgarishini kutish subindeksi 6,2 punktga koʻtarilib, 163,2 punktni tashkil etdi, bu mintaqada mutlaq rekorddir. Moliyaviy ahvoli yaxshilanishini kutayotganlar ulushi 68,2 dan 76,2 foizga oshdi. Yosh boʻyicha oʻsishning drayveri 30-44 yoshlilar guruhi boʻlib, ular orasida ijobiy javoblar ulushi 62 dan 72,6 foizgacha koʻtarildi. Shunga qaramay, aniq yetakchilikni 29 yoshgacha boʻlgan yoshlar taʼminladi, ularning 82,7 foizi keyingi 12 oy ichida shaxsiy moliyaviy ahvoli yaxshilanishini kutmoqda. Boshqa yosh guruhlari uchun vaziyat odatda 30-44 yoshdagi aholi bilan oʻxshash. Hududlar orasida respublikaga qarashli tumanlar yetakchilik qildi, ularning 82,7 foizi (dekabr oyida 71,8 foiz) ijobiy javobni tanladi. Ijobiy javoblar ulushi ham Xatlon viloyatida (+8 foiz) va Dushanbeda (+14 foiz) sezilarli darajada oshdi. Shunga qaramay, poytaxt autsayder boʻlib qolmoqda, ijobiy javoblar ulushi 64,3 foizni tashkil etdi, bu mamlakat boʻyicha umumiy koʻrsatkichdan sezilarli darajada past deganidir.

Iqtisodiyotning yaxshilanishi boʻyicha umidlarning oʻsish davomligi

Tojikistonda keyingi 12 oy ichida iqtisodiy vaziyat yaxshilanishi kutilayotgan subindeks 2,2 punktga oshdi. Shunday qilib, isteʼmolchilar ishonchining ushbu komponenti ketma-ket oltinchi oy davomida oʻsib bormoqda va 180,9 punktni tashkil etib, yangi rekordga erishdi. Respondentlarning 85,1 foizi iqtisodiy sharoit yaxshilanishini kutmoqda. Dekabr oyida bu koʻrsatkich 81,9 foizni tashkil qilgan edi. Eng katta oʻsishni 60 yoshdan oshgan keksa avlod vakillari koʻrsatdi, ularning 91,4 foizi optimistik hisoblanadi. Dekabr oyida bu 80 foizni tashkil etdi va shu tariqa yanvar oyida ushbu yosh guruhi yetakchiga aylandi. Qolgan uchta yosh guruhlari 82 dan 86 foizgacha ijobiy javob berdi. Mintaqa miqyosida eng katta taraqqiyotni yana Dushanbeda koʻrish mumkin, u yerda iqtisodiy yaxshilanishni kutayotganlar ulushi 74 dan 86,3 foizga oshgan. Shunga qaramay, eng yaxshi natija respublikaga qarashli hududlarda ham qayd etildi va 89,1 foizni tashkil etdi. Bu koʻrsatkichning eng pasti togʻli Badaxshon avtonom viloyatida 74,1 foiz boʻlgan.

Inflyatsiyaning pasayishidagi xavotirlar davom etdi

Boshqa Markaziy Osiyo mamlakatlari kabi Tojikiston fuqarolarining inflyatsion baholari va kutilmalari yanvar oyida pasaydi. Aholi orasida eng sezilarli pasayish inflyatsiya taʼsiri boʻlib, u ketma-ket toʻrtinchi oyda pasayib bormoqda. 18,1 foiz oʻtgan oyda narxlarning keskin oʻsishini qayd etdi, dekabr oyida esa bu koʻrsatkich 25,1 foizga yetdi. Bundan tashqari, soʻnggi 12 oy ichida narxlarning tezkor oʻsishini boshdan kechirganlarning ulushi 34,5 dan 25,1 foizgacha kamaydi.

Respondentlarning inflyatsiya kutilmalari ham kamaydi. Faqat 9,3 foiz aholisi kelgusi oyda narxlarning keskin oʻsishini kutmoqda, dekabr oyida esa bu 12 foizni tashkil qilgan. Bir yillik gorizontda narxlarning keskin oʻsishini kutayotgan odamlar ulushi 12,1 dan 10,8 foizgacha kamaydi. Freedom Finance Global tadqiqotining yetti oyi davomida inflyatsiya taʼsiri va kutilmalariga oid yuqorida qayd etilgan barcha koʻrsatkichlar Tojikiston uchun rekord darajada past boʻldi.

Yanvar oyi uchun inflyatsiya maʼlumotlari hali eʼlon qilinmagan, lekin yillik inflyatsiya noyabrdagi 3,7 dan dekabrda 3,8 foizgacha tezlashdi. Bu ushbu tadqiqotning dekabr oyidagi natijalariga toʻliq mos keladi, bunda inflyatsion taʼsirlar va kutilmalar, ayniqsa oktyabr yoki noyabr oylariga nisbatan bir oz pasaygan va baʼzi joylarda hatto oshgan. Ayrim tovarlar orasida un narxi Tojikiston aholisini eng koʻp tashvishga solmoqda. Aholining 45,2 foizi un narxining keskin oshganini payqagan va bu koʻrsatkich butun mintaqada boʻlgani kabi pasayishda davom etmoqda. Shuningdek, yetakchilar qatorida oʻsimlik yogʻi, goʻsht, parranda mahsulotlari, shuningdek, sabzavot va mevalar kabi muhim oziq-ovqat tovarlari ham bor. Ushbu mahsulotlar narxining keskin oshishini qayd etganlarning ulushi mos ravishda 31, 22 va 21 foizni tashkil etadi. Eslatib oʻtamiz, rasmiy statistik maʼlumotlarga koʻra, dekabr oyida un narxi 3,6 foizga, oʻsimlik moyi – 2,7 foizga, meva narxi esa, 4,4 foizga oshgan, shuningdek, sabzavotlar uchun — 3,7 foizga oshdi.

Kredit va depozitlarga boʻlgan ishonchning oʻsishi mavjudligi

Tojikistonda yanvar oyida devalvatsiya kutilmalari bir yil davomida oshgan, lekin aholi bir oy davomida ularning istiqbollari haqida soʻrov oʻtkazilganda pasayishda davom etganligini koʻrish mumkin. Yanvar oyida dollarning somoni kursi ketma-ket oʻn birinchi oy bir xil darajada saqlanib qoldi. Milliy valyuta kursining pasayishini kutayotganlar ulushi oy davomida 17,2 dan 14,6 foizga tushdi, mamlakat aholisining 24,5 foizi esa bir yil ichida (dekabrda 22,7 foiz) qadrsizlanishini kutmoqda.

Yanvar oyida kredit va depozitlarga ishonch indekslari sezilarli darajada oshdi. Mamlakat aholisining 28,4 foizi hozir kredit olish uchun qulay vaqt, deb hisoblaydi, garchi dekabrda bu koʻrsatkich 24,6 foizni tashkil etgan boʻlsa ham. Depozitlarga kelsak, shunga oʻxshash savol yanada optimizmga sabab boʻldi va rekordni yangiladi. Ijobiy javoblar ulushi 52 dan 59,8 foizga oshdi. Xotirjamlik darajasi biroz pasaygan: aholining 83,1 foizi hozir sokin vaqt, deb hisoblasa, dekabrda bu koʻrsatkich 87 foizni tashkil etgan edi. Ishsizlik darajasi ketma-ket toʻrtinchi oy pasaygan. Respondentlarning 22,6 foizi dekabr oyidagi 28 foizga nisbatan ishsizlikning oshishini kutmoqda.

Xulosalar

2024-yilning birinchi oyida Markaziy Osiyoda isteʼmolchilar ishonchi dekabr oyida biroz pasayganidan soʻng umuman olganda tiklandi. Lekin isteʼmolchilar ishonch indeksi biroz pasaygan Qozogʻiston bu borada yaqqol ajralib turadi. Shunga qaramay, indeks neytral chegara 100 punktdan yuqori boʻlishda davom etmoqda va 2023-yil yanvariga nisbatan aholi yanada optimistik boʻlganini koʻrish mumkin. Boshqa tomondan, qoʻshni Qirgʻiziston va Oʻzbekistonda isteʼmolchilar ishonchi indeksi yangi rekordlarga erishdi, Tojikistonda esa barcha koʻrib chiqilgan mamlakatlar orasida eng yuqori darajani saqlab turibdi.

Yanvar oyida isteʼmolchilar ishonchining eng katta oʻsishi Qirgʻizistonda qayd etildi, u yerda aholi oʻz ahvolini ancha ijobiy baholadi. Aynan shu mamlakat aholisi katta xaridlar uchun mavjud shart-sharoitlarning qulayligini baholashda tojiklardan yetakchilikni oʻz zimmasiga olgan holda eng ijobiy boʻlib chiqdi. Shuningdek, Qirgʻizistonda qishloq aholisi orasida ijobiy kayfiyat sezilarli darajada oshgan va aholining yarmidan koʻpi shaxsiy moliyaviy ahvoli yaxshilanganini qayd etmoqda. Oʻzbekistonda isteʼmolchilar ishonchi ham rekord darajaga yetdi, lekin bu iqtisodiyot boʻyicha ijobiy prognozning sezilarli yaxshilanishi tufayli sodir boʻldi. Aholining 60 foizi iqtisodiyot yaxshilanayotganini taʼkidlamoqda va deyarli 72 foizi bu tendensiya keyingi 12 oy ichida davom etishini kutmoqda. Tojikistonda indeks komponentlarining koʻp yoʻnalishli harakatlarini qayd etish mumkin. Beshta pastki indeksdan faqat ikkitasi oʻsishni koʻrsatdi, lekin bu umumiy indeksda oʻsishni yaratish uchun yetarli edi. Shaxsiy farovonlik va iqtisodiyotning yaxshilanishiga boʻlgan umidlar yangi rekordlarga erishdi va butun mintaqa boʻylab eng yuqori koʻrsatkichlarga erishdi. Qozogʻistonda pasayish asosan shaxsiy moliyaviy ahvol bilan bogʻliq. Qiziqarli tendensiya ketma-ket yettinchi oyda aholi iqtisodiy yaxshilanish boʻyicha nisbatan yuqori umidlarni koʻrsatayotganini taʼkidlab oʻtamiz.

Markaziy Osiyo boʻylab inflyatsiya baholari va kutilmalari sezilarli darajada pasayib, muhim toʻsiqlarni bartaraf etdi. Inflyatsiya kutilmalari, ayniqsa Qirgʻizistonda sezilarli darajada pasaydi. Ular tadqiqotning butun davri davomida yangi eng past darajaga yetdi va butun Markaziy Osiyoda minimal boʻldi. Buni soʻnggi uch oyda yillik inflyatsiyaning keskin sekinlashuvi ham taʼminlamoqda. Inflyatsiya kayfiyati Tojikistonda eng koʻp pasayib, yangi past darajaga yetdi. Agar sentyabr oyida un narxi koʻproq odamlarni tashvishga solgan boʻlsa, endi inflyatsiya taʼsiri sentabrgacha boʻlgan darajasiga qaytdi. Bu mamlakatda narxlarning keskin oʻsishiga boʻlgan umidlar ham tushib ketdi va Qirgʻizistonnikidan bir oz yuqoriroq boʻlib chiqdi. Qozogʻistonda ham inflyatsiya kutilmalarining buzilishi kuzatilmoqda, buni Milliy bank tomonidan oʻtkazilgan shunga oʻxshash tadqiqot natijalari ham tasdiqlaydi. Bir oylik va bir yillik gorizontda inflyatsiya kutilmalari ushbu koʻrsatkich kuzatilgan barcha 13 oy davomida minimal darajaga yetdi. Lekin Oʻzbekistonda inflyatsiya bilan bogʻliq vaziyat biroz aniqroq boʻlib chiqdi. Bir oy ichida inflyatsion taʼsirlar va umidlar pasaydi, lekin bir yil gorizontda koʻproq Oʻzbekiston fuqarolari narxlar oʻsishi tezlashishini kutmoqda.

Umuman Markaziy Osiyoda devalvatsiya kutilmalari biroz oʻzgardi. Bu umidlar rekord darajada pasaygan Qirgʻizistonda ayniqsa ajralib turadi. Eng katta pasayish Qozogʻistonda qayd etilgan boʻlib, u yerda devalvatsiya kutilmalari pasaygan bir paytda tenge qatorasiga toʻrtinchi oy mustahkamlandi. Shunga qaramay, umidlar hali ham 2023-yil may oyida qayd etilganidan yuqori. Oʻzbekiston va Tojikistonda aksincha, bir yillik gorizontda devalvatsiya kutilmalarining biroz oʻsishi kuzatilmoqda, lekin umuman olganda ular avvalgi oylarda qayd etilgan barqaror darajada qolmoqda.

Markaziy Osiyoning toʻrtta davlati aholisining isteʼmolchi ishonchi boʻyicha oʻtkazilgan tadqiqotning yettinchi toʻlqini ijobiylik davom etayotganidan dalolat beradi. Dekabr oyida umumiy miqyosda bir oz pasayish kuzatilganiga qaramay, ikki davlat isteʼmolchilar ishonchlilik boʻyicha yangi rekordlarni oʻrnatdi. Tojikiston esa boshqa davlatlar erisha olmaydigan darajada qolmoqda. Yanvar oyining asosiy tendensiyasi inflyatsion taʼsirlar va umidlarning deyarli universal pasayishi boʻldi. Baʼzi mamlakatlarda yangi past darajalarga erishildi. Shundan kelib chiqib, Markaziy Osiyoda narxlarning oshishi haqidagi xavotirlar tizimli ravishda orqaga qadam tashlamoqda, degan xulosaga kelishimiz mumkin. Bularning barchasini mintaqada inflyatsiyaning davom etayotgani ham tasdiqlaydi. Shunga qaramay, inflyatsiya ustidan gʻalaba qozonish haqida gapirishga hali erta, chunki baʼzi mamlakatlarda narxlari aholini xavotirga soladigan mahsulotlar toifalarini koʻrishimiz mumkin. Bundan tashqari, deyarli barcha mamlakatlarda odamlar birinchi navbatda, oziq-ovqat narxlarining koʻtarilishidan xavotirda, uni barqarorlashtirishga biznes va davlat koʻrinishidagi barcha manfaatdor tomonlar eʼtibor qaratishlari lozimdir.