Oʻzbekistonda 500 ga yaqin Tyan-Shan qoʻngʻir ayiqlari yashaydi. Ba’zan ular o‘z joylarini tark etib, odamlar istiqomat qilayotgan hududlarga chiqishadi. Masalan, yaqinda Surxondaryo viloyatining Sariosiyo tumanida shunday holat yuz berdi. Yirtqich maktab hududiga aylanib, yetib kelgan huquq-tartibot xodimlariga hujum qilgan va oxir-oqibat otib o‘ldirilgan.
O‘zbekistonda ayiqni qayerda uchratish mumkin va unga duch kelganda tirik qolish uchun inson o‘zini qanday tutish kerakligi haqida «Kursiv»ga Ekologiya vazirligi bioxilma-xillik siyosati bo‘limi mutaxassisi Aleksandr Kazakov xabar berdi.
O‘zbekistonda ayiqlar qayerda yashaydi?
Oʻzbekistonda ayiqlar Toshkent, Jizzax, Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida yashaydi.
Kazakovning so‘zlariga ko‘ra, bahordan kuzgacha bu yirtqichlar 15 dan 50 km.gacha masofani bosib o‘tadi. Ularning doimiy yashash joylari yo‘q, ular oziq-ovqat bor joylarda yashaydilar.
Agar ayiqlar yetarlicha yog‘ to‘plamasa, ular qishki uyquga ketmaydi. Bunday ayiqlar, ayniqsa, agressiv bo‘lishadilar va odamlar uchun eng katta xavf tug‘diradi.
«Aholi punktlariga kirib kelayotgan yovvoyi hayvonlarning nobud boʻlishining oldini olish maqsadida Vazirlar Mahkamasining maxsus qarori loyihasi ishlab chiqilmoqda. Hujjatda aholi punktlarida yovvoyi hayvonlarga duch kelganda vakolatli organlarning bosqichma-bosqich harakatlari ko‘rsatilgan», deya tushuntirdi Kazakov.
Ekologiya vazirligi tashabbusi bilan 2023-yilda yettita maxsus masofaviy pnevmatik injektor xarid qilindi. Ular hayvonlarni vaqtincha uyquga qo‘yish uchun ishlatiladi. Bu hayvonlarni odamlarga xavf tug‘dirmasdan tabiiy yashash joylariga qaytarish uchun kerak.
Ayiq bilan uchrashganda inson o‘zini qanday tutish kerak?
Agar inson ushbu yirtqichni uchratsa, mutaxassis ayiqqa orqa o‘girmaslikni va uning ko‘zlariga qaramaslikni tavsiya qiladi. Uning bo‘yniga va ko‘kragiga qarash yaxshidir. Eng muhimi, vahima qilmaslikdir.
Agar ayiq o‘zini agressiv tutsa, siz baqirishingiz, hushtak chalishingiz yoki tayoqni baland ovoz bilan daraxtga urishingiz kerak. Shuningdek, siz o‘zingizni himoya qilish uchun olovdan foydalanishingiz mumkin, u hayvonlarni qo‘rqitadi.
Shuni yodda tutish kerakki, hech qanday holatda siz ayiq bolalariga yaqinlashmasligingiz kerak. Agar shunday qilsangiz, bu holda ayiq ikkilanmasdan hujum qiladi.
Agar sizda ryukzak bo‘lsa, uni siz va ayiq orasiga yerga tashlashingiz mumkin, ehtimol ayiqni ryukzak ko‘proq qiziqtiradi.
Kazakovning aytishicha, ayiqlar odamlarga kamdan-kam hujum qiladi. Ular och qolganda yoki odam bilan uchrashganliklarini sezmay turib hujum qilishadi. Hayvonlar, shuningdek, bolalarini, oziq-ovqatlarini yoki shaxsiy makonini himoya qilishga intiladi.
