2024-yil may oyidan boshlab O‘zbekistonda elektr va gaz tariflari oshirildi, resurslarni iste’mol qilish me’yorlari joriy etildi. Shu bois quyosh batareyalarini o‘rnatish va ekologik toza energiya manbalariga o‘tish, ayniqsa, muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Qayta tiklanadigan energetika sohasidagi energy-eco.uz yirik kompaniyaning marketing va raqamli transformatsiya bo‘yicha direktori Ivan Butuk «Kursiv» muxbiri bilan suhbatda quyosh energiyasiga o‘tish narxi va kutilayotgan daromad haqida gapirib berdi.
Umumiy quvvati 50 kVt bo‘lgan quyosh panellari necha kVt/soat elektr energiyasi ishlab chiqaradi?
Quyosh panellarining foydali ishlash koeffitsienti (FIK) ko‘plab omillarga bog‘liq. Bular, masalan, tomning maydoni va burchaklari, soyalar mavjudligi, tomning asosiy nuqtalarga yo‘nalishi va uning mustahkamligi.
Uskunani tanlash, harorat sharoitlari, tarmoq sifati va stansiya turi (gibrid yoki tarmoq) ham muhim rol o‘ynaydi.
Ko‘pgina cheklovlar tufayli samaradorlikni oshirish qiyin bo‘lishi mumkin. Ideal ko‘rsatkich 80% ni tashkil qiladi, ammo turarjoy binolarida bunday samaradorlikka erishish qiyin.
Korxonalar uchun yuqori ko‘rsatkichlarga erishish osonroq, chunki ularning binolari bu maqsad uchun ko‘proq mos keladi. Sanoat ob’ektlari uchun maksimal samaradorlik norma hisoblanadi.
50 kVt quvvatga ega quyosh stansiyasi yiliga 67,4 mingdan 70 ming kVt·soatgacha ishlab chiqarishi mumkin, bu har bir kilovatt stantsiya quvvatiga 1350-1500 kVt·soatga to‘g‘ri keladi.
Umumiy quvvati 50 kVt bo‘lgan quyosh panellarini o‘rnatish qancha turadi?
50 kVt quvvatga ega stansiyaning narxi 20 ming dollardan 25 ming dollargacha bo‘ladi, kichikroq miqdorda yuqori sifatli stansiyani o‘rnatish muammoli bo‘ladi. Ko‘p pul to‘lamasdan uyingizda quyosh panellarini o‘rnatishni xohlaydigan iste’molchilar ko‘pincha tejashni xohlashadi va quyoshdan foydalanishning boshqa jihatlari haqida qayg‘urmaydilar.
Bahor, kuz va qishda yomon ob-havo sharoitida quyosh paneli elektr energiyasi ishlab chiqarish qancha kamayadi?
Quyosh zenitda bo‘lmaganda va bulutli ob-havoda energiya ishlab chiqarish iyun va dekabr oylariga nisbatan deyarli 2,5-3 baravar kamayadi.
Issiq havoda tarmoqning sifati yomonlashadi, bu esa fazalardan birida kuchlanishning pasayishi tufayli barqaror ishlay olmasligiga olib keladi. Agar stansiya uch fazaga o‘rnatilgan bo‘lsa, u holda iste’molchi tarmoqqa elektr energiyasini etkazib bera olmaydi va shuning uchun uni sotolmaydi.
Buning sababi shundaki, stansiya inverteri u bilan bog‘liq muammolarni aniqlaganda tashqi tarmoqdan uziladi.
Umumiy quvvati 50 kVt bo‘lgan quyosh batareyalarini o‘rnatish orqali elektr energiyasini sotishdan qancha daromad olish mumkin?
Quyosh stansiyalarini, asosan, badavlat odamlar sotib oladi. Ular uchun elektr energiyasini tejash va 1000 kVt·soatdan pastroq saqlash muhim ahamiyatga ega. Bu darajaga qadar har bir kVt·soat uchun 900 so‘mdan, 1000 kVt·soatdan yuqori bo‘lsa 1350 so‘mdan to‘lanadi.
Elektr to‘lovlarini tejash ularning daromadidir. Bir kishi oyiga 200 kVt·soat iste’mol qilsa, unga 5 kVtgacha quvvatga ega stansiya mos keladi. Bunday stansiya yiliga taxminan 7500 kVt·soat ishlab chiqarishi mumkin. Uy xo‘jaligi yiliga 2400 kVt·soat iste’mol qiladi, shuning uchun farq 5100 kVt·soatni tashkil qiladi.
Davlat fuqarolardan ortiqcha elektr energiyasini 1 kVt/soat uchun 1000 so‘mdan sotib oladi. Bevosita daromad yiliga 5,1 million so‘mni tashkil etadi. 50 kVt quvvatga ega stansiya 10 barobar ko‘proq ishlab chiqarishi mumkin. Shunda daromad 51 million so‘m bo‘ladi.
