XVJ: Investitsiyalarni jalb qilish uchun berilayotgan soliq imtiyozlari qayta koʻrib chiqilishi lozim

2024-yilning 16 – 24-sentabr kunlari janob Yasir Abdih boshchiligidagi XVJ vakillaridan iborat guruh O‘zbekiston hukumati bilan uchrashib, joriy iqtisodiy vaziyat va istiqbollarini muhokama qildi. Bu haqda XVF rasmiy sahifasida ma’lum qilindi.

Umuman olganda, prognoz ijobiy deb baholanadi. Yalpi ichki mahsulotning real o‘sishi joriy va keyingi yilda 5,5 foizdan oshishi kutilmoqda. Investitsiyalar esa kuchliligicha qolmoqda.

Unga ko‘ra, CPI inflyatsiyasi zarur qattiq pul-kredit va soliq-byudjet siyosati choralari va energiya narxining oshishi yumshatilgani uchun asta-sekin pasayishni boshlaydi. Joriy hisob taqchilligi 2024-yilda YaIMning qariyb 6,25 foizigacha va 2025-yilda 6,1 foizgacha qisqarishi kutilmoqda. Bu qisman kuchli eksport va pul o‘tkazmalari hamda import qilinadigan mashina va uskunalarni bir martalik yirik xaridlardan voz kechish bilan bog‘liq.

«Iqtisodiyot kuchli o‘sishni namoyish etmoqda. 2024-yilning birinchi yarmida yalpi ichki mahsulotning real o‘sish sur’ati yillik 6,4 foizni tashkil etdi (o‘tgan yilga nisbatan). May oyining boshlarida tartibga solinadigan energiya narxlarining zarur o‘sishiga javoban, CPI inflyatsiyasi aprel oyining oxiridagi yillik 8 foizdan so‘nggi oylarda taxminan 10,5 foizga tezlashdi. Asosiy CPI inflyatsiyasi ancha past bo‘lib qolmoqda, bu ko‘rsatkich 2024 yil iyun oyidan avgust oyida 7 foizgacha ko‘tarildi. 2024-yilning dastlabki yetti oyida pul o‘tkazmalarining kuchli o‘sishi kuzatildi, bu o‘tgan yilga nisbatan 32 foizga o‘sdi va xalqaro zaxiralar kuchliligicha qolmoqda», – deydi Yasir Abdih o‘z bayonotida.

Prognoz uchun salbiy tavakkalchiliklar qatoriga mintaqaviy geo-iqtisodiy muammolar, tovarlar narxining o‘zgaruvchanligi, jahon iqtisodiyotidagi kutilmagan global pasayish hamda davlat korxonalari va davlat-xususiy sheriklik bilan bog‘liq shartli majburiyatlarning amalga oshirilishi kiradi. Moliyaviy oqimlar va pul o‘tkazmalarining ko‘payishi, shuningdek, oltin narxining oshishi ham shular jumlasidandir.

«Oltin narxining yuqoriligi va iqtisodiyotning tez oʻsishiga qaramasdan, byudjet tushumlarining yalpi ichki mahsulotga nisbati, prognozlarga koʻra, qoʻshimcha qiymat soligʻi va oltin qazib olishdan tashqari boshqa sohalardagi korxonalarning foyda soligʻining past darajada tushishi tufayli pasayib boradi. Soliq imtiyozlari va soliq intizomining pasayishi soliq bazasining kengayishiga, ayniqsa, tez rivojlanayotgan xizmatlar sohasida toʻsqinlik qilmoqda. Investitsiyalarni jalb qilish uchun berilayotgan soliq imtiyozlari soliq bazasiga salbiy taʼsirini bosqichma-bosqich kamaytirish maqsadida qayta koʻrib chiqilishi lozim», – deya tavsiya qildi XVJ.

XVJ vakillari hukumatning tarkibiy islohotlar sur’atini saqlab qolish borasidagi sa’y-harakatlarini olqishladi. 2023-yilda “Ipoteka-bank» xususiylashtirilgandan so‘ng hukumat ikki yirik davlat banki – «Sanoat qurilish» va «Asakabank»ni xususiylashtirish jarayonini tezlashtirib yubordi. Hokimiyatga davlat banklari va korxonalarini qayta qurish va boshqaruv tizimini takomillashtirishni davom ettirish, xususiy va davlat korxonalari o‘rtasidagi raqobatni tenglashtirish va kirishdagi to‘siqlarni bartaraf etish orqali raqobatni kuchaytirish kabi tavsiyalar berildi.

Shu munosabat bilan XVF mamlakatimizning JSTga a’zo bo‘lish yo‘lidagi yutuqlarini qayd etdi. Bu esa ichki bozorda raqobatni ham rag‘batlantiradi. Hukumat 33 a’zodan 18 tasi bilan bozorga kirish bo‘yicha ikki muzokaralarni yakunladi va hozirda qoidalarni JST standartlariga moslashtirmoqda.

Eslatib o‘tamiz, avvalroq O‘zbekiston JSTga a’zo bo‘lish bo‘yicha 18 davlat bilan muzokaralarni yakunlagani haqida batafsil yozgan edik.