AQSh va Xitoy o‘rtasidagi savdo urushi hamda Turkiyada bodom hosilining nobud bo‘lishi O‘zbekiston bozorida bodom narxining keskin oshishiga sabab bo‘ldi. Bu haqda EastFruit mutaxassislari xabar berdi.
AQShning Xitoy mahsulotlariga bo‘lgan bojlarni oshirganidan so‘ng, Xitoy javoban AQShdan import qilinadigan qishloq xo‘jaligi mahsulotlariga 15 foizlik boj joriy etdi. Bu Kaliforniya uchun sezilarli zarba bo‘ldi, chunki u global bozorga bodom yetkazib beruvchi asosiy hududlardan biri bo‘lib, Xitoy bu bozorning eksport yo‘nalishlarida to‘rtinchi o‘rinda turadi.
Shu sababli, Xitoy bodom importchilari ushbu mahsulot uchun alternativ yetkazib beruvchilarga e’tibor qaratmoqda. Biroq joriy mavsumda global bozor vaziyatini yanada murakkablashtirayotgan omil — dunyodagi eng yirik bodom yetishtiruvchi va eksportchi hisoblangan Turkiyada hosil kam bo‘lishi xavfi hisoblanadi.
Turkiya bodom yetishtirish bo‘yicha dunyoda beshinchi o‘rinni egallaydi. Ushbu omillar fonida o‘zbek bodomiga bo‘lgan talab keskin oshdi va bu ichki bozor narxlariga ham ta’sir ko‘rsatdi.
So‘nggi 2−2,5 oy ichida mahalliy bodom navlarining o‘tgan yilgi hosilining ulgurji narxlari deyarli 2 baravarga — 65−70 ming so‘m/kg ($5,0−5,4) dan 120−130 ming so‘m/kg ($9,5−10,2) gacha oshdi.
O‘zbekistonlik eksportchilarning aytishicha, hozirgi vaqtda ichki bozorda eksport uchun yetarli hajmdagi bodom zaxirasi juda kam va katta partiyalarni shakllantirish mushkul vazifa bo‘lib turibdi.
Shuningdek, o‘tgan yilgi bodomning «kaliforniya navlari» deb ataladigan mag‘zining ulgurji narxlari ushbu davrda 2,6 baravarga oshdi: 45 000 – 50 000 so‘m/kg ($3,5 – 3,9 ) dan 120 000 – 130 000 so‘m/kg ($9,5 – 10,2) gacha.
Ta’kidlash joizki, ushbu mahsulotning asosiy iste’molchisi O‘zbekistonda qandolatchilik sanoati hisoblanadi, chunki mahalliy iste’molchilar orasida bu mahsulotga talab deyarli yo‘q. Shunga ko‘ra, Kaliforniya bodom navlari mag‘zining ulgurji narxlari har doim mahalliy bodom navlaridan 25-30 foizga past bo‘lgan. Biroq hozirgi vaziyat bu tafovutni yo‘qqa chiqardi. Endi ikkala turdagi mahsulot narxi tenglashdi, deya xulosa qiladi EastFruit tahlilchilari.
Avvalroq «Kursiv» nashri O‘zbekistonning issiqxona pomidorlari eksporti keskin kamaygani haqida yozgandi.
EastFruit tahlilchilariga ko‘ra, eksportning barqaror pasayishiga asosan O‘zbekiston tomonidan an’anaviy ravishda yetkazib beriladigan asosiy bozorlarda Turkmaniston pomidorlarining jadal kengayishi ta’sir ko‘rsatmoqda.
