O‘zbekistonning mashhur qovun navlari Shvetsiya bozoriga kirib bormoqda

EastFruit’ning xabar berishicha, O‘zbekistonning mashhur qovun navlari Shvetsiya bozoriga kirib bormoqda.

Fergana Exim Agro kompaniyasi Shvetsiyaga yangi qovun yetkazib berishning ikki muvaffaqiyatli partiyasi haqida e’lon qildi. «Torpedo» va «Obi-Navvot» kabi mashhur navlarning birinchi partiyasi Stokgolmga ikki haftalik yo‘lni sifat yo‘qotmasdan bosib o‘tganidan so‘ng, xaridor darhol qo‘shimcha 20 tonna buyurtma bergan.

Shvetsiyada ushbu qovunlarning chakana narxi bir kilogramm uchun taxminan 2,70 yevro yoki $3,10. O‘zbekistonda esa fermerlar qovunni daladan bir kilogrammini atigi $0,20 ga sotadi.

Eksportchi qancha foyda oladi

Yetkazib beruvchi ko‘pincha chakana narxning 40–50 foizidan ortig‘ini olmaydi — va uni ham yetkazib berganidan keyin 30–90 kun o‘tgachgina oladi. Bundan tashqari, import qiluvchi kompaniyalar 20–40 foizlik, ba’zan esa yangi, xavfi yuqori bo‘lgan yetkazib beruvchilardan (masalan, O‘zbekiston kabi) 70 foizgacha bo‘lgan ustama qo‘shadi.

Shu bilan birga, Shvetsiyaning yirik supermarket tarmoqlari kichik xorijiy eksportchilar bilan bevosita ishlashni xush ko‘rmaydi. Ular yil davomida barqaror yetkazib bera oladigan yirik yetkazib beruvchilarni afzal ko‘radi. Bu esa o‘z navbatida o‘zbek eksportchilari chakana narxning atigi 20–30 foizini olishini anglatadi.

Bundan tashqari, eksport jarayoni katta xarajatlarni talab qiladi. Shvetsiyada sifat, xavfsizlik va qadoqlash talablari juda qat’iy. Faqat tanlangan qovunlar ushbu standartlarga javob bera oladi. Eksportga mo‘ljallangan mahsulotlar Yevropa Ittifoqida tasdiqlangan o‘simliklarni himoya qilish vositalari va xavfsizlik qoidalariga muvofiq yetishtirilishi shart. Bu esa ishlab chiqarish xarajatlarini oshiradi.

Hosil yig‘ilgach, qovunlar o‘lchami bo‘yicha ajratiladi va faqat bir qismi eksportga yaroqli deb topiladi. Kompaniyalar ko‘pincha to‘liq xavfsizlik tekshiruvlarini Yevropa laboratoriyalarida o‘tkazishi, eksport hujjatlarini tayyorlashi lozim bo‘ladi.

Qadoqlash esa alohida katta xarajat manbai hisoblanadi. Bu turdagi eksport uchun zarur bo‘lgan qaytarilmaydigan qadoq materiallari O‘zbekistonda Yevropaga qaraganda ancha qimmatga tushadi. Ba’zan eksportchilar bitta jo‘natmani tayyorlash uchun o‘rtacha fermer xo‘jaligining butun yillik aylanmasiga teng xarajat qilishi kerak bo‘ladi — va bu xarajat hali mahsulot sotilishidan oldin amalga oshiriladi. Mahalliy banklar orqali moliyalashtirilsa, bu xarajatlar ayniqsa og‘ir yuk bo‘ladi.

Shuningdek, uzoq transport yo‘llarida mahsulotning buzilishi, yetkazib berishdagi kechikishlar va to‘lovlarni o‘z vaqtida olmay qolish xavfi ham eksportchining zimmasiga tushadi.

Natijada, yuqori bozor narxlariga qaramay, hamma o‘zbek kompaniyalari Yevropa Ittifoqiga eksport qilish xavfini o‘z zimmasiga olishga tayyor emas.

Bugungi kunda o‘zbek qovunlari Stokgolmning bir nechta savdo nuqtalarida, jumladan Sollentuna Centre, Marvärlden va Hötorget bozorlarida sotilmoqda.

Bu Fergana Exim Agro uchun Shvetsiyaga ikkinchi eksport bosqichi bo‘ldi. Dastlabki bosqichda kompaniya $30 ming qiymatidagi muzlatilgan va quritilgan mevalarni eksport qilgan.

Avvalroq «Kursiv» nashri O‘zbekiston limon eksportini 4,6 foizga oshirgani haqida yozgandi.