Qish fasli avtomobil egalari uchun eng sinovli davrlardan biri. Sovuq havo, namlik, muz, yo‘llardagi sho‘r aralash moddalar va keskin harorat o‘zgarishi mashinaning ham tashqi, ham texnik qismlariga katta ta’sir ko‘rsatadi. Agar avtomobil qishda to‘g‘ri saqlanmasa, bahorga kelib turli nosozliklar, korroziya, akkumulyator muammolari yoki dvigatel ishlashidagi o‘zgarishlar sezilishi mumkin. Quyida Kursiv Uzbekistan mashinani qishda qanday saqlash, nimalarga e’tibor berish va qimmat ta’mirdan qochish haqida batafsil ma’lumot beradi.
Ushbu maqola orqali quyidagilarni bilib olasiz:
- Dvigatel va texnik suyuqliklarni qanday tekshirish kerak
- Akkumulyatorni qishga qanday tayyorlash lozim
- Shinalar holatini nazorat qilish qanchalik muhim
- Mashina pastki qismlarini tuzli aralashmadan qanday himoya qilsa bo‘ladi
- Salon va eshik rezinalarini muzdan asrash
- Avtomobilni to‘g‘ri joyda saqlash
Dvigatel va texnik suyuqliklarni to‘g‘ri tanlash
Qish mavsumiga kirishdan oldin dvigatel moyini mavsumga moslashtirish lozim. Sovuq havo uchun mo‘ljallangan, tez quyuqlashmaydigan moy dvigatelni yengil aylantiradi va ishga tushish jarayonini osonlashtiradi. Bu nafaqat dvigatelni himoya qiladi, balki uning xizmat muddatini ham uzaytiradi.
Shuningdek, antifriz darajasi yetarli va sifati yaxshi bo‘lishi shart. Agar u eskirgan yoki sifatsiz bo‘lsa, sovuqda muzlab qolishi yoki dvigatelni yetarli darajada sovitmasligi mumkin. Bu esa qizib ketish yoki ichki qismlarning shikastlanishiga olib keladi. Shuning uchun qishdan oldin antifrizni tekshirtirish, kerak bo‘lsa, to‘liq almashtirish tavsiya etiladi.
Bundan tashqari, tormoz suyuqligi va oyna yuvish suyuqligining ham sovuqqa chidamli bo‘lishi muhim. Qishda yozgi oyna yuvish suyuqligi tez muzlab, ko‘rish imkoniyatini cheklab qo‘yadi. Maxsus qishki suyuqlik esa past haroratda ham o‘z xususiyatini saqlaydi. Shu bilan birga, past sifatli yoqilg‘i sovuqda tezroq muammo keltirib chiqaradi. Dvigatelning notekis ishlashiga va yoqilg‘i tizimining ifloslanishiga sabab bo‘ladi. Toza va ishonchli yoqilg‘i dvigatelni himoya qiladi, ishga tushishni osonlashtiradi va yonilg‘i sarfini me’yorida ushlab turishga yordam beradi. Shu sababli qishda faqat ishonchli yoqilg‘i shoxobchalaridan foydalanish tavsiya etiladi.
Akkumulyatorni qishga qanday tayyorlash kerak
Qish faslida akkumulyator avtomobilning eng zaif nuqtalaridan biriga aylanadi. Sovuq haroratda kimyoviy jarayonlar sekinlashadi va natijada akkumulyator quvvati keskin pasayadi. Shu sababli yozda muammosiz ishlagan akkumulyator qishda birdaniga avtomobilni ishga tushira olmasligi mumkin. Ayniqsa, ertalab sovuq paytda bu muammo tez-tez uchraydi.
Qishdan oldin akkumulyatorning umumiy holatini tekshirtirish juda muhim. Uning kontaktlari toza va mahkam bo‘lishi kerak, chunki oksidlangan yoki bo‘sh kontaktlar tok o‘tishini susaytiradi. Akkumulyator kuchlanishini o‘lchab ko‘rish va zarur bo‘lsa, to‘liq zaryadlab olish tavsiya etiladi. Agar akkumulyator 3-4 yildan ortiq ishlatilgan bo‘lsa, sovuq mavsumda u bilan bog‘liq muammolar chiqish ehtimoli ancha yuqori bo‘ladi. Shu bois bunday holatda oldindan tekshirish va ehtiyot choralarini ko‘rish foydali.
Qishda qisqa masofalarga tez-tez yurish ham akkumulyator uchun salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Dvigatelni ishga tushirish jarayonida ko‘p energiya sarflanadi, ammo qisqa yo‘llarda generator bu energiyani to‘liq tiklab ulgurmaydi. Natijada akkumulyator asta-sekin bo‘shab boradi. Shu sababli vaqti-vaqti bilan avtomobilni uzoqroq masofaga haydash, kamida 20–30 daqiqa davomida yurish akkumulyatorning to‘liq zaryadlanishiga yordam beradi. Agar mashina uzoq vaqt harakatsiz qolsa, sovuqda akkumulyator tezroq bo‘shab ketadi. Bunday holatda dvigatelni vaqti-vaqti bilan ishga tushirib turish yoki akkumulyatorni alohida zaryadlab olish foydali bo‘ladi.
Shinalar holatini nazorat qilish va qishga moslash
Sovuq haroratda shinalardagi havo bosimi tez pasayadi. Bu holat yoqilg‘i sarfining oshishiga, boshqaruvning yomonlashishiga va shinaning tez eskirishiga olib keladi. Shuning uchun qish faslida shina bosimini kamida haftada bir marta tekshirib turish tavsiya etiladi. Bosim ishlab chiqaruvchi tavsiya qilgan me’yor darajasida bo‘lishi mashinaning barqaror yurishini ta’minlaydi.
Bundan tashqari, qishga moslashtirilgan shinalar sovuqda qotib qolmaydigan maxsus rezina tarkibiga ega bo‘lib, sirpanchiq yo‘llarda tormoz masofasini qisqartiradi. Bunday shinalar burilishlarda va to‘satdan tormozlash paytida mashinani yaxshiroq boshqarishga yordam beradi. Oddiy, eskirgan yoki mavsumga mos bo‘lmagan shinalar esa qishda katta xavf tug‘diradi.
Shinaning protektori ham alohida e’tibor talab qiladi. Protektor chuqurligi yetarli bo‘lmasa, mashina yo‘lda sirpanishi, tormozlanishi qiyinlashadi va boshqaruv yomonlashadi. Ayniqsa, qor yoki ho‘l asfalt ustida protektor muhim ahamiyatga ega. Shu sababli shinalarni kamida yiliga bir marta tekshirtirish, zarur bo‘lsa, almashtirish xavfsizlikni sezilarli darajada oshiradi.
Kuzov va pastki qismlarni zangdan himoya qilish
Qishdan oldin avtomobilni yaxshilab yuvish va quritish kerak. Ayniqsa, pastki qism, g‘ildirak arkasi va yashirin joylarda yig‘ilib qolgan kir va namlikni tozalash muhim. Shundan so‘ng pastki qismga maxsus himoya qatlami surtish tavsiya etiladi. Bu qoplama metallni namlik va tuzli aralashmalardan himoya qilib, zang paydo bo‘lish jarayonini sekinlashtiradi.
Mavsum davomida ham kuzovni muntazam yuvib turish foydali. Yo‘llarda sepilgan tuzli aralashmalar kuzov yuzasida uzoq qolsa, korroziya tezlashadi. Ayniqsa, qor eriganidan keyin mashinani yuvish muhim, chunki aynan shu paytda tuz va kimyoviy moddalar faol bo‘ladi. Shu bilan birga, yuvish vaqtiga ham e’tibor berish kerak. Issiq yuvishdan so‘ng mashinani darhol sovuq tashqariga chiqarish tavsiya etilmaydi, chunki metall keskin sovib, mikro yorilishlar paydo bo‘lishi mumkin. Eng ma’quli, yuvishdan keyin mashinani bir oz iliq joyda quritib, keyin tashqariga chiqarish.
Salon va eshik rezinalarini muzdan saqlash
Sovuq va namlik ta’sirida eshik rezinalari qotib, eshiklar ochilmay qolishi mumkin. Bunday muammoga duch kelmaslik uchun rezinalarga oldindan e’tibor qaratish lozim. Maxsus silikon asosidagi himoya vositalari rezinalarni yumshoq holatda saqlaydi, namlikni qaytaradi va muzlashning oldini oladi. Bunday vositalarni qish boshlanishidan oldin va mavsum davomida vaqti-vaqti bilan surtib turish foydali.
Salonning ichki holati ham qishda katta ahamiyatga ega. Avtomobil ichida nam matolar, qor bilan ho‘l bo‘lgan gilamchalar yoki kiyimlar qolib ketsa, namlik tez to‘planadi. Bu esa oynalarning tez tumanlashishiga, sovuq paytlarda esa ichki tomondan muzlab qolishiga sabab bo‘ladi. Shuning uchun salonni doimo quruq va toza saqlash, ho‘l buyumlarni imkon qadar tezroq olib tashlash kerak.
Pechka va shamollatish tizimi ham qish mavsumida muhim rol o‘ynaydi. Agar pechka yaxshi ishlamasa yoki havo filtri iflos bo‘lsa, salon ichida havo aylanishi yomonlashadi. Natijada oynalar tez tumanlaydi va ko‘rish qiyinlashadi. Havo filtri vaqtida almashtirilsa va pechka tizimi soz bo‘lsa, salon tezroq isiydi, oynalar kamroq tumanlaydi va haydash ancha qulay bo‘ladi.
Avtomobilni to‘g‘ri joyda saqlash
Qishda mashinani imkon qadar yopiq joyda saqlash maqsadga muvofiq. Garaj bo‘lsa, havo aylanishi yaxshi bo‘lgan, juda issiq bo‘lmagan joy bo‘lishi kerak. Juda issiq joydan sovuq tashqariga chiqarish metall qismlarga zarar yetkazishi mumkin.
Agar mashina ochiq havoda turadigan bo‘lsa, uni maxsus qoplama bilan yopish mumkin. Qoplama shamolga chidamli, ichki tomoni yumshoq bo‘lishi kerak, aks holda kuzovni tirnashi mumkin.
Shuningdek, mashinani uzoq vaqt yoqmasdan qoldirmaslik kerak. Kamida haftasiga bir marta dvigatelni ishga tushirib, biroz vaqt ishlatib turish mashinaning texnik qismlariga foyda beradi.
Umuman olganda, avtomobilni qishda to‘g‘ri saqlash faqat uni sovuqdan himoya qilish emas. Balki uning umrini uzaytirish, qimmat ta’mirlardan qochish va xavfsiz haydashni ta’minlash degani. Dvigatel suyuqliklari, akkumulyator, shinalar, kuzov va salon qismlariga muntazam e’tibor berish qish jarayonini osonlashtiradi.
Eslatib o‘tamiz, avvalroq Kursiv Uzbekistan mashina oynasidagi muzni eritish uchun noodatiy usul tavsiya qilingani haqida xabar berilgandi. Unga ko‘ra, Buyuk Britaniyada haydovchilarga avtomobil oynasini bodring bilan artish tavsiya qilindi.
Mutaxassislarning aytishicha, bodring tarkibidagi tabiiy yog‘lar oynada ingichka himoya qatlam hosil qiladi. Bu qatlam suvni itarib yuboradi va kondensat kamroq to‘planadi. Natijada oyna kamroq muzlaydi va tezroq tozalanadi.
