Bugun barchamiz Samsung kompaniyasini yirik texnologiya gigantlaridan biri sifatida bilamiz. Lekin kompaniyaning bosib oʻtgan yoʻli haqida hammada ham yetarlicha tasavvur yoʻq. Deyarli barcha yirik brendlar singari Samsung’ning yoʻli ham juda oddiylikdan boshlangan. Kompaniya 1938-yilda kichik savdo doʻkoni sifatida faoliyatini yoʻlga qoʻyib, oziq-ovqat mahsulotlari savdosi bilan shugʻullangan. Oʻn yilliklar davomida Samsung bozor talabiga moslashib, faoliyat yoʻnalishlarini kengaytirdi, sanoat va texnologiyaga sarmoya kiritdi hamda mahalliy biznesdan xalqaro darajadagi kompaniyaga aylandi. Bugun Samsung smartfonlar, chiplar va maishiy texnika bozorida yetakchi oʻrinlarni egallab, millionlab foydalanuvchilarga xizmat koʻrsatmoqda. Bu safar Kursiv Uzbekistan’ning Brend tarixi ruknida koreys kompaniyasi haqida soʻz boradi.
Maqolada quyidagilar haqida so‘z boradi:
- Kompaniyaning tashkil topishi
- Kompaniya asoschisi haqida
- Siyosiy holat biznesga qanday taʼsir qildi
- Elektronika: Electronicsʼning tugʻilishi
- Rahbariyat almashuvi va islohotlar
- Logotip
- Bugungi Samsung
Kompaniyaning tashkil topishi
Kompaniya XX asrning 40 yillarida Li Byon Chxol tomonidan tashkil etilgan. Dastlab u Koreyaning Tegyu shahrida kichik savdo doʻkoni ochib, oziq-ovqat va kundalik mahsulotlar bilan ishlagan, keyin esa tashish va eksport yoʻnalishlariga kirgan. Rivojlanishning ilk formulasi oddiy edi: talab bor joyni tez ilgʻash, taʼminot zanjirini yoʻlga qoʻyish va savdoni hududdan tashqariga chiqarish.
Bu davrning muhim fonini unutmaslik kerak. Koreya Yaponiya mustamlakachiligi, keyinchalik esa Ikkinchi jahon urushi yakunlari ortidan siyosiy boʻlinishlar bosimida yashardi. Shu sharoitda xususiy biznes yuritish ham xavfli, ham murakkab edi. Biroq Li Byon Chxol savdo faoliyatini kengaytirib, kapital jamgʻara oldi va asta-sekin ishlab chiqarish hamda xizmatlar sohasiga oʻta boshladi.
Kompaniya asoschisi haqida
Li Byon Chxol 1910-yilda tugʻilgan. Manbalarda u Tokiodagi Vaseda universitetida oʻqigani, biroq diplom olmagani qayd etiladi. Keyinchalik meros va jamgʻargan kapital unga biznesni kengaytirish imkonini berdi. Samsung nomi «uch yulduz» deb tarjima qilinadi va bu nom kompaniya uzoq muddatli «asrlar»ga moʻljallangan ambitsiyasini ifodalagani haqida izohlar uchraydi.
Li Byon Chxolning roli shundaki, u kompaniyani faqat savdo firmasi sifatida emas, balki turli tarmoqlarda ishlaydigan yirik guruhga aylantirish strategiyasini erta boshlab bergan. Keyingi oʻn yilliklarda aynan shu tizim Samsungʼni inqirozlardan omondan olib oʻtadigan mexanizmga aylantirdi.
Siyosiy holat biznesga qanday taʼsir qildi
1950-yilda boshlangan Koreya urushi Janubiy Koreya biznesi uchun keskin sinov boʻldi. Seul bosib olingan davrlarda koʻplab tadbirkorlar taʼqibga uchragan, kompaniyalar mulki talon-toroj boʻlgan. Li Byon Chxol ham jiddiy xavf ostida qolgan, Samsungʼning aktivlari zarar koʻrgan. Urushdan keyingi tiklanish esa aksincha, yirik bizneslar uchun yangi imkoniyatlar oynasini ochdi. Davlat iqtisodiy tiklanish va eksportga yoʻnaltirilgan sanoatlashtirishni tezlashtirish uchun yirik xususiy guruhlar bilan ishlashga intildi.
Shu yerda «chabol» (chaebol) tushunchasi muhim. Oddiy qilib aytganda, chabol bu bir oilaga yaqin nazorat ostida boʻlgan, lekin turli sohalarda ishlaydigan yirik kompaniyalar guruhi. Ular alohida kompaniyalar koʻrinishida boʻlsa-da, kapital va strategiya bitta markazga bogʻlangan boʻladi. Samsung ham aynan shunday modelda rivojlandi: risklar boʻlinadi, daromad manbalari koʻpayadi, davlat bilan yirik sanoat loyihalarida hamkorlik qilish osonlashadi.
Urushdan keyingi yillarda Li Byon Chxol yangi korxonalarni ishga tushirdi. 1953-yilda shakar zavodi ochilgani, keyin esa bu yoʻnalish yirik oziq-ovqat kompaniyalaridan biriga aylangani tilga olinadi. 1954-yilda jun va tekstil yoʻnalishida fabrika ochish ham Samsungʼning sanoatlashuv yoʻlini mustahkamladi. Bu bosqichda Samsung faqat ishlab chiqarish bilan cheklanmay, moliya va xizmatlar segmentiga ham kirib bordi. Natijada guruhning iqtisodiy «skeleti» texnika davrigacha shakllanib boʻldi.
Elektronika: Electronicsʼning tugʻilishi
1969-yil Samsung tarixida burilish nuqtasi sifatida koʻrsatiladi. Kompaniya Sanyo bilan hamkorlikda Samsung-Sanyo Electricʼni yoʻlga qoʻyib, keyinchalik Samsung Electronicsʼga olib kelgan elektronika yoʻnalishini boshlab bergan. Dastlab maishiy texnika, qora-oq televizorlar va boshqa oddiy qurilmalar ishlab chiqarildi. Keyin ishlab chiqarish koʻlami kengaydi, tadqiqot institutlari va IT yoʻnalishlari paydo boʻla boshladi.
Bu yerda Samsungʼning yondashuvi aniq koʻrinadi: avval ommaviy bozorni egallash, keyin sifat va texnologiyani bosqichma-bosqich oshirish. Aynan shu yoʻl Samsungʼni 1980–1990-yillarda global raqobat maydoniga olib chiqdi.
Rahbariyat almashuvi va islohotlar
1987-yilda Li Byon Chxol vafot etgach, boshqaruv Li Gon Xi qoʻliga oʻtdi. Manbalarda u Samsungʼni global brendga aylantirish uchun keskin islohotlar qilgan.
Mazmuni shunday edi: arzon va koʻp ishlab chiqarishdan koʻra, sifat, dizayn, brend va innovatsiyaga tayanish. Bu oʻzgarish Samsungʼning keyingi oʻn yilliklardagi muvaffaqiyatida hal qiluvchi rol oʻynadi. Ayni davrda kompaniya falsafasini ham Gʻarb bozori talablariga moslashtira boshladi.
Samsung mobil qurilmalar bozorida ham asta-sekin oʻsdi. Dastlabki telefonlar katta shov-shuv qilmagan boʻlsa-da, keyinroq kompaniya aloqa texnologiyalariga sarmoyani kuchaytirdi va 2010-yilda Galaxy S liniyasi bilan Android smartfonlarining global poygasida yetakchi oʻyinchiga aylandi. Bu davrda kompaniyaning ustunligi faqat marketingda emas edi. Displey, chip, kamera sensori kabi komponentlarda ham u katta ishlab chiqaruvchi boʻlib, taʼminot zanjirini ichkaridan mustahkamlab bordi.
Logotip
Samsung logotipi bir necha bor oʻzgargan. 1990-yillar brendingida koʻk oval (ellips) ommalashgani, keyinroq esa minimallashgan Samsung yozuviga oʻtiladi. Brendingdagi bu soddalashuv aslida bozor signalidir: kompaniya nomining oʻzi global darajada taniladigan belgi boʻlib qolgan.
Bugungi Samsung
Bugungi Samsung bir nechta yoʻnalishga tayanadi: mobil qurilmalar, yarimoʻtkazgichlar (xususan xotira chiplar), displeylar va maishiy texnika. 2024-yil oxirida Samsung Electronicsʼning dunyo boʻyicha xodimlari 262 ming nafar ekani koʻrsatilgan.
Smartfon bozorida ulushlar chorakdan-chorakka oʻzgaradi, lekin Samsung odatda yetakchilar safida qoladi. IDC maʼlumotlari asosida tahlil qilgan manbalarda 2024-yil 1-choragida Samsung yetkazib berish boʻyicha taxminan 20,8 foiz ulush bilan yetakchi boʻlgani qayd etiladi. 2025-yilda chip bozori va SI xotira segmentida raqobat yanada keskinlashgani, yuqori unumli xotira chiplarini yetkazib berishdagi kechikishlar Samsungʼning ayrim yoʻnalishlarda oqsoqlayotganini koʻrsatmoqda.
Avvalroq Kursiv Uzbekistan Apple kompaniyasining rivojlanish va muvaffaqiyat tarixi haqida maqola tayyorlagan edi.
