O‘zbekiston so‘z erkinligi reytingida ancha pasayib ketdi
2024-yilda O‘zbekiston «Chegara bilmas muxbirlar» tashkilotining matbuot erkinligi reytingida 148-o‘rinni egalladi. Hammasi bo‘lib ro‘yxatga 180 ta davlat kiritilgan.
O‘tgan yildan buyon davlat reytingda 11 pog‘onaga tushib ketdi. Ma’lumotlarga koʻra, yil boshidan buyon mamlakatda toʻrt nafar jurnalist hibsga olingan.
«2016-yilda prezident Islom Karimov vafotidan so‘ng ommaviy axborot vositalaridagi vaziyat biroz yaxshilandi, biroq davlat rasmiylarini tanqid qilish juda qiyin», deyiladi hisobotda.
Hisobotda aytilishicha, mamlakatda haligacha xususiy telekanal mavjud emas. Davlat radiosi «rasmiy targ‘ibot-tashviqot tarqatadi, xususiy radiostansiyalar esa yopilib qolishdan qo‘rqib, har qanday tanqiddan o‘zlarini tiyadi». Bosma matbuot ham davlat manfaatlari yo‘lida ishlaydi.
«Ba’zilari xorijda joylashgan 15 ga yaqin onlayn OAV sifatli kontentni nashr etadi. Ular orasida Ozodlik radiosi, Amerikaning Ozod Yevropa/Ozodlik radiosining o‘zbek tilidagi xizmati mamlakatda bloklangan. Ommaviy axborot vositalarining qariyb uchdan bir qismi rus tilida efirga uzatiladi», deyiladi hujjatda.
Tahlilchilarga ko‘ra, rasmiylar ommaviy axborot vositalariga nisbatan repressiv qonunlarni bekor qilish uchun zarur bo‘lgan islohotlarni hali amalga oshirishi kerak. Bundan tashqari, rasmiylar iqtisodiy bosim o‘tkazishadi yoki jurnalistlarga pora berishga harakat qilishadi. Mustaqil ommaviy axborot vositalarining rivojlanishiga, ayniqsa, erkin matbuotni qo‘llab-quvvatlovchi xorijiy tashkilotlar tomonidan moliyalashtirilishini cheklovchi qonun va qoidalar ham sezilarli darajada to‘sqinlik qilmoqda.
Ayrim jurnalistlar qariyb 20 yil qamoqda o‘tirganidan so‘ng ozodlikka chiqishdi, ammo reabilitatsiya qilinmadi.
YouTube’dagi «Xalq fikri» kanali asoschisi Otabek Sattoriy bilan bo‘lgani kabi blogerlarni qo‘rqitish yoki hibsga olish davom etmoqda. 2021-yil may oyida u tuhmat va tovlamachilikda soxta ayblovlar bilan olti yarim yilga ozodlikdan mahrum etildi.
«Uning sud jarayonini yoritishga uringan jurnalistlar jismonan hujumga uchrashdi yoki asossiz jinoiy javobgarlikka tortildi. Qoraqalpog‘istonning suveren avtonom respublika sifatidagi konstitutsiyaviy maqomini saqlab qolish tarafdori bo‘lgan namoyishlarni yoritgan jurnalistlarga nisbatan tazyiqlar hukumat har qanday o‘zgacha fikrni o‘chirishga qat’iy qarorini ko‘rsatadi», deyiladi hisobotda.
MDH davlatlari orasida ushbu reytingda O‘zbekiston Rossiya (162), Belarus (167) va Turkmanistonni (175) ortda qoldirishga muvaffaq bo‘ldi. Shu bilan birga, eng yuqori o‘rin Qirg‘iziston (120) va Qozog‘iston (142)da.
Avvalroq «Kursiv» OAV materiallariga ko‘ra, 29 ta jinoiy ish ochilgani haqida e’lon qilgan edi.
