Toshkent dunyoning havosi eng iflos shaharlar 10 taligiga kiradi. Poytaxt atmosferasidagi mayda zarrachalar (PM2.5) miqdori Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan belgilangan me’yorlardan oshib ketadi. Shahar uchun qanday havo sifati normal hisoblanadi va uning sifatini yaxshilash bo‘yicha mamlakat rasmiylari qanday ishlar olib borayotgani haqida «Kursiv» nashriga O‘zbekiston Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi xabar berdi.
Toshkent havosidagi qanday PM2.5 miqdori shahar uchun normal hisoblanadi?
JSST tavsiyalariga ko‘ra, havodagi mayda zarralarning o‘rtacha yillik miqdori 5 mkg / m3 dan, kunlik o‘rtacha esa 15 mkg / m3 dan oshmasligi kerak. Biroq bunday ko‘rsatkichlarga erishish qiyin.
Bunday holda JSST mamlakatlar havoning ifloslanish darajasini aniqlashda qo‘llanma sifatida foydalanishi mumkin bo‘lgan oraliq ko‘rsatkichga ega.
Ushbu standartlarga muvofiq, havodagi PM2,5 ning o‘rtacha kunlik konsentratsiyasi 35 mg / m3 dan oshmasligi kerak.
O‘zbekistonda havo toza bo‘lishi uchun qanday choralar ko‘rilmoqda?
2024-yilning birinchi yarmida 42 ta sanoat korxonasida chang va gaz ifloslanishiga qarshi yuqori samarali tozalash moslamalari o‘rnatilib, mavjud qurilmalar esa modernizatsiya qilindi. Bu chora atmosferaga 1 ming tonnadan ortiq zararli moddalarni chiqishining oldini olishga yordam berdi.
O‘zbekistonda «Toza havo» aksiyasi boshlandi. Uning birinchi bosqichi natijasida 205 ming avtomobil ekologik nazoratdan o‘tdi. Atmosferani ifloslantirgani uchun 4,1 mingta avtomobil egalari jazolandi. Shunday qilib, atmosferaga 147,2 tonna ifloslantiruvchi moddalar chiqishining oldini olish mumkin bo‘ldi.
2024-yil bahorida «Yashil makon» milliy loyihasi doirasida atrof-muhit va uning atrofidagi hududlarga yuqori ta’sir koʻrsatadigan I va II toifadagi 1 mingta sanoat korxonasiga 5,3 million dona turli xil daraxt koʻchatlari topshirildi. Ushbu chora zavodlar atrofida «yashil belbog‘» yaratishga qaratilgan edi.
Toshkentda mart oyidan boshlab har oyning to‘rtinchi chorshanbasida «Avtomobilsiz kun» o‘tkaziladi. Shu kunlarda davlat idoralari rahbarlari va xodimlari jamoat transportidan foydalanishi shart.
11-iyul kuni respublikada ilk bor Oʻzbekistonning yashil shaharlar reytingi taqdim etildi. Bundan tashqari, mamlakatda greencities.uz onlayn platformasi ishlab chiqilgan. Unda respublika shaharlarining ekologik ko‘rsatkichlari keltirilgan. Mamlakatimizda har bir tuman bo‘yicha atrof-muhitni muhofaza qilish bo‘yicha bosh rejalar va pasportlar bosqichma-bosqich ishlab chiqiladi, ular prezident qaroriga muvofiq har yili ko‘rib chiqiladi va yangilanadi.
Atmosfera havosi sifati monitoringi tizimini takomillashtirish maqsadida «O‘zgidromet» va «Zamin» xalqaro jamoat fondi bilan hamkorlikda «Atmosfera havosining ifloslanishi monitoringini avtomatlashtirish» loyihasi amalga oshirildi.
Loyihaning 2021-yildagi birinchi bosqichida Toshkent shahrida «Horiba» (Germaniya) kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan 2 ta zamonaviy atmosfera havosi ifloslanishini avtomatik nazorat qiluvchi stansiyalar o‘rnatildi. 2023-yilda loyihaning ikkinchi bosqichi doirasida Guliston, Jizzax, Samarqand, Urganch, Nukus va Termizda avtomatik stansiyalar ishlay boshladi. Joriy yilda Andijon, Namangan, Farg‘ona, Navoiy, Buxoro, Qarshi, Nurafshon, Toshkent shaharlarida avtomatik stansiyalar o‘rnatildi.
Kelajakda qanday chora-tadbirlar qo‘llaniladi
2024-yilning ikkinchi yarmida mamlakatimizda I va II toifadagi 80 ta korxonada chang va gaz tozalash uskunalari modernizatsiya qilinadi va yangilari o‘rnatiladi.
«Toza havo» aksiyasining ikkinchi bosqichida mamlakatimizda 200 ming avtomobilning ekologik nazorati amalga oshiriladi.
2024-yil kuzida «Yashil makon» milliy loyihasi doirasida 1 ming korxona «yashil belbog‘» yaratish uchun 4,7 million dona ko‘chat oladi.
Toshkent shahrida har oyning to‘rtinchi chorshanbasida (24-iyul, 28-avgust, 25-sentabr, 23-oktabr, 27-noyabr va 25 dekabr) «Avtomobilsiz kun» o‘tkaziladi. Prognozga ko‘ra, bu atmosferaga zararli moddalar chiqarilishini 22-25 foizga (o‘rtacha 580 tonna) kamaytirish va tirbandlikni kamaytirish imkonini beradi.
