O’zbekistonda havoning ifloslanishi muammosini qanday hal qilish mumkin
«Yuksalish» umumxalq harakati Oʻzbekistonda havo ifloslanishi bilan bogʻliq vaziyatni yaxshilash boʻyicha oʻnta chora-tadbirlar roʻyxatini tuzdi.
Respondentlarning ko‘pchiligi (80,7%) ovoz bergan eng dolzarb chora – bargli daraxtlar va o‘tlarni ekish orqali «yashil belbog‘» yaratish kerak, deb hisoblaydi. Ekologlarning fikricha, bu shahar va tumanlarda chang kontsentratsiyasini kamaytiradi. Shuningdek, ekilgan o’simliklarni kuzatib borish, ularni hisobga olish va ularga g’amxo’rlik qilish kerak. Bundan tashqari, mutaxassislar daraxtlarni kesish uchun javobgarlikni kuchaytirish zarur degan fikrga kelishdi.
So‘ralgan ekologlarni 74,4% kompleks reja tasdiqlanmaguncha yangi qurilishga moratoriy joriy etish va faqat «yashil» standartlar doirasida qurilishga ruxsat berish tarafdori.
Aksariyat respondentlarning fikricha, iflos havo bilan samarali kurashish uchun barcha ifloslanish manbalari haqida bilish kerak. Buning uchun potentsial ifloslanish manbalarini, jumladan, sexlar, fabrikalar va issiqxonalarni kuzatib borish kerak.
Ifloslanishning tarkibi va darajasini hamda uni bartaraf etish chora-tadbirlarini o‘rganuvchi, atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzgan shaxslarni javobgarlikka tortish, jarima va qonunbuzarlarni jazolash hamda havo sifatini yaxshilash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqish bo‘yicha guruh tashkil etish taklif etilmoqda.
Respondentlarning yarmidan ko‘pi (57,3%) aholini havoning ifloslanish darajasi haqida xabardor qilish va zarur choralarni ko‘rish bo‘yicha tavsiyalar berish haqida ma‘lumot berilish kerakligini ta’kidladi.
Shuningdek, avtotransport vositalarini, jumladan, qishloq xo‘jaligi texnikasini rejadan tashqari texnik ko‘rikdan o‘tkazish zarur. Keyingi takliflar maktablar, bolalar bog‘chalari va shifoxonalarda havoni tozalash tizimlarini o‘rnatish, shuningdek, ifloslanish darajasi yuqori bo‘lgan kunlarda niqob va respirator taqish bo‘yicha takliflar berildi.
So‘rovda qatnashgan mutaxassislarning 25% yer osti suvlaridan foydalanadigan favvoralar sonini ko‘paytirish faqat havoning tegishli ifloslanishi mavjud bo‘lganda vaqtinchalik chora deb hisoblaydi.
Respondentlarning 18% qishloq va o‘rmon xo‘jaligi, ishlab chiqarish va omborlarda yong‘inning oldini olish choralarini kuchaytirishni taklif qildi.
Bundan tashqari, mutaxassislar mini-parklarni ko‘proq tashkil etish, shahar va tumanlarda ko‘mir va mazutdan foydalanishni taqiqlash, 2010 yilgacha ishlab chiqarilgan avtomobillardan foydalanishni taqiqlash, zavod va kombinatlarda tozalash inshootlari mavjudligi ustidan qat’iy nazoratni olib borishni taklif qilmoqda.
Eslatib oʻtamiz, Oʻzbekistonda soʻnggi paytlarda havodagi zararli moddalarning yuqori konsentratsiyasi masalasi tez-tez koʻtarilib kelinmoqda. Shu bois o‘tgan haftada Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi AI-80 benzinini «Evro-4» toifasidan pastroqqa taqiqlashni taklif qilgan edi.
Eslatib o‘tamiz, 19-yanvar juma kuni Toshkent havosida PM2,5 zararli moddalari kontsentratsiyasi me’yordan 11,1 barobar oshgani haqida xabar berilgan edi. Bu chorshanba kunidan taxminan ikki baravar kam.
